KRİZLERDEN KİRİZ BEGEN

Sosyal kiriz var mı, var, Ekonomi krizi var  mı var, Demokrasi, siyaset krizi var mı var, hepsini de içine alan ekolojik kriz dogal hayatı bozan insana bunun maliyetini ödetecek mi, ne yazık ki öyle görünüyor... İnsanın bu hırsı, hadsizliği, kendini dünyadan, dogandan, birbirinden üstün görmesi, dünyayı ve kendini cıkmaza sokuyor, inşallah akıl ve bilgiyle aşarız...

Bu kirizlerden hangisi önemli diye sorarsanız, hangisi önemsiz diye sorararım??? İllaki bir önem sıralaması yapmak gerekirse, ilk sırada ekolojik kriz, ikinci sırada sosyal kriz, üçüncü sırada siyasetteki, demokrasi krizi, dördüncü rsırada ekonomik kiriz diyebilirim.. Biz yine en son sıradaki en başta düşünüyoruz, konuşuyoruz... Aslında hepsi bir birini destekleyecek niteliktedir, bir alanda ki bozulma diger alanı da etkilemektedir.. Nasıl yani?

Sosyal kriz degerler sistemini bozar, eskiden en küçük ekmek kırıntısının zayi edilmesinin, nimetin zayi sayarken, kamu malı, hazinesi korunması gereken birinci maddi degerken, herkes yaptığı işi iyi yapmaya çalışırken, şimdi her şeyi para ile ölçer hale geldik, nimet deger, emege saygı, kamu bilinci yok olurken alacagı paraya, maaşa bakarken, her şeyi bozmaya başladık.. Bir iş yapıldığın da, neden iş iken, şimdi neden de, sonuç da para olmuşsa... Burada degerler kirizi yani sosyal kiriz yaşanıyor demektir, insan yaşamında, iki deger kaynagı vardır biri akıl ve dinlerdir, ikincisi ise akıl ve felsefedir... Hangisi önemli sorusunu sorarsanız, hangisi önemsiz diye cevap veririm... Dinler krize girdi, sosyal kirizleri de tetikliyorlar nedeni ise şu olabilir...

Dini bilgiler 250-300 yıldır halkın okuma ve yazma oranı yaygınlaştıkca din adına konuşan papaz, haham, imam, rahip gibi kişilerin dini bilgilerinin aslında dinde olmadığı, kendi anlamalarına dayalı yorumları olduğu anlaşıldı... Sonraları kutsal kitaplar halkın diline çevrildi ve halk direk bilgiye ulaştı, okudu anlamaya çalıştı anlayabildiği kadar anladı ve sonuç olarak... Şunu gördü dini bilgilerin kaynagı dinin  kitapları degil, siyasal iktidarların desteklediği dini akımların, ekollerin, bunları kaleme alan yazarlarının olduğu anlaşıldı... Dinin desteklediği sosyal alanda böylece kriz cıktı, şimdi ne olacak? Bana kalırsa her milletin din dışında da, kişisel ve toplumsal karakterine uygun kadim bir kültürü var... Hem bu kültür, hem din zamana göre okunacak yeni bir bakış acısıyla, akıl ve felefeden de yardım alınacak, nakiller den yararlanılacak, rivayetler sadeleştirilecek, kadim kültür ihya edilecek, bunlara dayalı dini bir yorum yapılacak, din kirizinin neden olduğu, bu sosyal kiriz aşılmaya çalışlıcak...Aşılabilir mi, gayet tabikii... Sonra siyasal kiriz...

Yani devlet yönetme kirizi, nedenleri nedir derseniz, eskiden derebeylik vardı, bunun neden olduğu bir iş bölümü, dayanışma, yardılaşma kültürü vardı... Sonra monarjiler, tiranlar, teokrasiler, otokrasiler derken demokrasiler yeniden gündem oldu... Yeniden gündem oldu derken... Örnegin Türklerde neden kurultaylar yapılırdı, kurultay bir istişare meclisiydi, Yunanda neden bir çok karar vatandaşların oyu ile alınırdı, danışma, istişare, ortak akıl ile kamu işlerini görmek için.. Şimdi ise.. Bir karar merkezi var, birde bu kararı onaylayan meclis var, birde bu meclisi oylarıyla onaylayan vatandaşlar var... Bunlar da hiyerarji otokrasiye göre mi, demokrasiye göremi? Bu işleyişleri denetlemesi gereken yargı ise neredeyse her yasa tasarısına evet diyen yasamanın ve her fırsatta yargıyı kendine bağlamaya çalışan yürütmenin etkisini çok hissetmektedir... Burada güçler ayrılıgı ve güç dengesi bozulmuşsa ki öyle görünüyor... O ülkede yönetim kirizi, siyaset kirizi, siyaset kirizi demorkasi kirizine, demokrasi kirizi hükümet/yönetim kirizine, hepsi ise devlet, sistem kirizine dönmek üzeredir... Bütün bu kirizler yönetimin denetim ve denge mekanizmasını kaybetmesinden kaynaklıdır, yasa koyucular yasa yaparken içinde bulundukları siyasal sistemin ruhuna uygun mu, ortak toplumsal ruha uygun mu, diye sormazlarsa... Buna hükümeti desteklemeyenlerin tepkisi ne olur diye sormazlarsa, her yasa tasarısına hükümet bakış acısıyla bakarlarsa, hükümetin dediği her şey yasa olursa, yasama denetimi kadük olur... Siyaset kirizi yaşanır... Belkide modernnizmin, liberalizmin, kaptalizmin dogal sonucudur da kirizler, o dogaya bakmaz rantta bakar, o insanı önemsmez verimiligi ve parayı önemser... Bu yanlış deger verişler, kirize kapı acar, sonuc insanlık tarihi kirizler tarihi olur...

Bu yazı yeter derece uzadı diger yazıda kurumsal kirizler ve ekolojik kirizi düşünmek, görüşmek üzere.. selam ve sevgilerimle..

Hüseyin Benek ** vatandasfikri.com ... 6.8.2020