ARTAN FYATLARA İNAT, DÜŞEN ENFLASYONNUN NEDENİ NEDİR?
Bakan enflasyon tek haneli olacak demişti, bu sefer TÜİK bakanı haklı çıkartı, son bir yılda, (Eylül 2018-Eylül 2019) fiyatlar %9,26 artış gösterdiğini açıkladı… Olabilir mi?
Bir ürünün fiyatı geçmiş yıl içinde %100 artmışsa, üçüncü sene satışların düşmesine dayalı olarak %30 artabilir… Demek ki olabilir… Buna Ekonomist, İbrahim Kahveci Enflasyon yorgunluğu diyor… Öte yandan genelde kamu hizmetlerine, ciddi zamlar yapılıyor…
Şimdi üretim maliyetlerini artıracak ciddi zamlar yapıldı, bu zamlar özellikle enerji maliyetlerinin artışına dayalı olarak satış fiyatlarına yansıyacağını tekrar, enflasyonun buna bağlı olarak az da olsa artacağını öngörebiliriz... Bizim asıl konumuz fiyatlar artarken enflasyon neden düşüyor değil mi?
O zaman, temel ihtiyaç maddelerin de Son 12 aylık fiyat artışlarına bakarak devam edelim..
Ekmek %15,33 zamlanmış (0,324). (Parantez içindeki rakamlar 9,26’nın parçaları. Mesela ekmek zammı sıfır olsaydı enflasyon 9,26-0,324=8,936 olacaktı.)
Et de %5,53 ile daha az zamlanan et oldu (0,1003).
Sarımsak %176,77 zamla şampiyon oldu (0,0730). Bunlar artan ürünler…
Ayrıca düşün ürünler de var, bunlarda aşağıdakiler…
Domates -%31,16 (-0,254)
Yumurta -%31,40 (-0,2135).
Karpuz -%46,83 (-0,0876),
Patates -%12,77 (-0,0645)
Kuru soğan -%26,15 (-0,0600)
Bu fiyatı düşen 4 gıda ürü olmasaydı enflasyon %9,26 yerine %9,94 olacaktı desem anlatabilmiş olur muyum?
Enflasyonu artıran ürünler ve bu ürünler ve ürünlerin enflasyona etki oranları parantez içinde ki rakamlar, neler dersek, şunları görüyoruz..
Sigaralar %44,13 (1,7083)
Kira %11,71 (0,5641)
Elektrik %12,81 (0,3838)
Doğalgaz %33,44 (0,6036)
Kişisel ekonomimize ciddi yük getirenlerden bazıları da şunlar…
Sağlık alanında %47,53 zamlanan ilaçlar 0,2537 puan ile ciddi bir yük getirmiş. Ulaşım alanında ise %17,25 zamlanan dolmuş ücreti (0,1857) vatandaşın cebini adeta cepleri yakmış… Bunlar gibi onlarca örnek verebiliriz, buna rağmen enflasyon nasıl düşüyor derseniz, baştan bahsettik fiyatlar geçmiş yıllarda çok arttı, şimdi durağanlaştı… Vatandaşlar borçlu olduğu için harcayacak para bulamaz oldu, ürün satamayan üreticiler ve perakendeciler fedakarlık yaparak fiyatları aynı tutmaya çalışıyorlar… Belki bir durgunluktan kaynaklı olabilir mi? Durgunluk nedir ki?
Eğer, ulusal ekonomide ekonomik büyüme yavaşlıyor ise bu durum durgunluk stagnation olarak tanımlanır. Hatta ekonomik göstergeler eksiyse, bu durumresesyon(Durgunluk) olarak tanımlanmaktadır. Ekonomik büyümede gözlemlenen gerileme şiddetli ve derin ise ve uzun bir zaman dilimini kapsıyor ise, bu tür bir gerilemeyi depresyon(Buğran) olarak ekonomistler tanımlar… Durgunluğu kolay aşarız diyeceğim de, özel sektör borçlu, hane halkı borçlu durgunluğu zor aşacağımızı söyleyebiliriz.. Hükümetimizin, becerilerine dayalı olarak stagflasyon, resesyon, enflasyon, işsizlik gibi sorunları aşarak, ülke ekonomimizin depresyona girmemesini dilemekten başka çaremiz yok gibi… Ekonomide hep bazı kavramları duyarız, bunlar genelde yabancıların bulduğu kavramlardır ve yabancı dille, Türkçemize geçmiştir… Bunlar hakkında bilgilenmeyle yazıya devam edelim mi?
Stagflasyon: Bir ekonomide enflasyon olgusu yaşanırken ekonomi büyümüyorsa o ekonomide stagflasyon (enflasyon içinde durgunluk) hali var demektir.
Bir ekonomide ekonomik faaliyetlerin uzun süreli olarak aşağı yönlü olması depresyon olarak adlandırılıyor. Depresyon ile resesyonu birbirinden ayıran iki önemli nokta vardır: Resesyon; ekonomik faaliyetlerde daha kısa süreli bir küçülme halidir. Genellikle iki çeyrek ile birkaç yıl arasında sürer. Depresyon; daha uzun süreli bir çöküşü ifade eder… Bütün bunları bilerek, fiyatlar artarken enflasyonu düşük göstermek için ne yapılabilir, dersek… Son olarak bunu TÜİK nasıl yapıyor, onu anlamaya çalışarak yazıyı bitirelim mi?
TÜİK burada enflasyona etki eden ürünler sepetini değiştirmiş, yani fiyatı artan ürünlerin etkisini azaltmış, düşen ürünlerin enflasyona etkisini artırmış... İşte bu nedenle fiyatlar artarken, enflasyon düşmüş de olabilir…
Örnegin her kullanılan, mutfak giderlerini etkileyenler, ulaşım giderlerin etkisi 365 ile çarpılması gerekmez mi? Son zamlar nelere yapılmış, elektrik, doğalgaz, ulaşım gibi tüketiminden vazgeçilemeyen, hatta tüketimi bir noktadan sonra kısıtlamayan, her gün kullandığımız ürünlere ciddi zamlar gelmiş… Bu arada vatandaş olarak enflasyon düşmüş neyime, faturalara gelmiş en az %30-40 zam diye, söylemlerimizi inşallah hükümet yetkilileri duyar…
Genel olarak almasak da bir eksikliğini yaşamayacağımız ürünlerin fiyatları düşerken, kullanmak da zorunlu olduğumuz ürünlerin fiyatları hatırı sayılır bir oranda artmış. Hanemize büyük bir yük getirmiş, yıllık enflasyonda tek haneye inmiş, bana ne!! Enflasyonun nedeni nedir dersek, Reis’e muhalefet etmek zorunda kalacağız…
Yüzlerce kez tekrarladık, mal arzı az, talep fazlaysa enflasyon kaçınılmaz olarak olacaktır… Piyasaya mal vermek içinde üretmek gerek, üreterek paylaşmak, bölüşmek dileğiyle, selam ve sevgilerimle…
Hüseyin Benek – 9.10.19 – vatandasfikri.com
Kaynaklar:
|
