EKONOMİYİ DARALTAN NEDENLER

(Vatandaşlara Rapor)

Bir Kar Marjları Yüksekligi Üstelikte Aracıların

Üretici ile tüketici arasında maliyetleri artıran nedenler üzerine durulması gerekir, hem üretici dolayısıyla hem de üretim gücümüzü erten bu durum tüketicinin de şikayet ettiği bir durum olarak karşımıza çıkıyor… Hükümet ise bu alandan enflasyona gelen baskıdan rahatsız, dolayısıyla bu rahatsızlıklar nasıl giderilebilir?

Domates tarlada 90 kuruş 1 Lira markette 2 Lira 3 Lira olur mu, demeyin oluyor, TZOB sının Kasım ayı için de yaptığı bir araştırma da bazı ürünlerin tarla ile market arasında ki fiyat farkının  %189 bazı ürünler de bu farkın %270'e kadar ulaşan farkların ekonomiye nasıl etkileri olduğu üzerin de ciddi bir şekil de durulmalıdır... Bazı örnekler vermek gerekirse, üreticide 6 lira olan kuru kayısı markette 29 lira 90 kuruşa, 45 kuruş olan mandalina 2 lira 10 kuruşa, 45 kuruş olan portakal 2 liraya, 35 kuruş olan lahana 1 lira 50 kuruşa, 67 kuruş olan elma 2 lira 56 kuruşa, 30 kuruş olan kuru soğan 1 lira 13 kuruşa, 70 kuruş olan kabak 2 lira 53 kuruşa, 3 lira 50 kuruş olan kuru üzüm 12 lira 58 kuruşa, 6 lira 50 kuruş olan kuru incir 22 lira 95 kuruşa üreticiden alınıyor bu yüksek karlarla tüketiciye sunuluyor. Enflasyonun nasıl körüklendiği, birçok ürünün neden tarlada kaldığı işte bu fiyat farkının neden olduğu daralmalara dayandığını düşünüyorum… Bunu sadece tarım ürünlerin de düşünmemek lazım, araba da dayanıklı tüketim eşyaların da daha az olmakla birlikte bu fiyat farkları olduğunu biliyoruz. Bu üretici maliyeti ve kari perakendeci, aracı karında bir makuliyet nasıl yakalanacak ve bu makul fiyatlar piyasaya yansırsa üreticide tüketicide rahatlayacak… Tekstilde durum daha vahim, atölyede 5 Lira olan bir ürün belki de mağazada 50-100 bu farka müdahale edilmesi sanki zorunlu gibi.. Nedeni üretim maliyetine katlanan kişiden %300-400 üretim maliyetine katılmayan biri kar ederse piyasa daralır… Ülke olarak başka ülkelerle üretim rekabeti içine giremeyiz, nihai olarak üretim gücü yüksek olanlar perakende sektörüne direk kendi şubeleriyle girerek ekonomimizi tamamen ele geçirebilirler… Öyle mi oluyor ne? İşte ekonomik daralmanın nedenlerinden biri kar payların adil olmaması… Ama biz bunu tek taraflı değerlendirdik, bir gıda perakendecilerini dinleyerek başka konuya gecelim mi?

Örneğin bir ürünü Antalya’da çiftçiden 50 kuruşa alıyorsun. İstanbul’da halden 2 liraya alıyorsun. Perakende noktasında her iki firmada 4 liraya satıyor. Alış fiyatı ile iş bitmiyor. Enerji, malın nakliyesi, çalışan masrafı, dükkan kirası, yaş­ meyve/sebze de verilen fireler gibi bir çok ek maliyet biniyor ürün fiyatına. Başka bir örnek vermek gerekirse, Antalya’dan 100 kilo olarak yola çıkan ürün, İstanbul da hale gelene kadar 75 kiloya düştüğüne tanık oluyoruz, işte bu fireler maliyeti artırıyor.

Şimdi bir de üreticileri dinleyelim mi? Çiftçilerin ifadesiyle, 10 yıl önce domatesin kilosunu 1­ 1,5 TL’ye satarken, gübrenin torbasını 25 TL’den aldıklarını söyledi. Bugün aynı gübreyi 125 TL’ye aldıklarını anlatan Çelik, “Domatesin kilosunu dövizin gidişatına göre 12 TL’den satmam gerekirken 80 kuruşa satıyorum. Piyasada 1 TL. İstanbul’da da 5 TL’ye satılıyor” diyor. 28 Kasım’da yine DHA’nın geçtiği Antalya Ziraat Odası Başkanın açıklamaları da farklı değil: “Son 3 yılda çiftçi ‘serumlu’ yaşamak zorunda kaldı. Bıçak kemiğe dayandı. Uçak krizi, ardından hükümet değişikliği derken, artık bugünlere geldik. Bugün domates 60 kuruştan 1 TL’ye kadar satılıyor. Narenciye 5 yıldır aynı yerinde sayıyor. Asıl sorun tarım girdilerinin yüksek, fiyatların düşük olması. Bu nedenle çiftçimiz ayakta duracak halde değil. Devletimizden, büyüklerimizden isteğimiz acilen Rus pazarının açılması ve yeni pazarların bulunması.”

Aracı, perakendeci karları nereden bakarsak bakalım, en çok da tekstil ve tarım ürünlerin de fazla ki fazla, bu nasıl düzeltilecek TZOB, TZMOB, Tarım Bakanlığı, Diger İlgili Kuruluşlar, TOBB gibi kurumlar Örgütler yan yana gelecek bu önemli sorunu masaya yatıracak ve çözecekler yoksa herkes haklı ama fiyatlar yüksek, yükselen fiyatlardan kar edenler üretici değil aracı… Çözülmesi gereken sorun çözülmesi dileğiyle… Aşırı borçlanmanın ekonomiyi daraltmasının nedenlerine bakalım mı?

Hüseyin Benek  --- 12.12.16  vatandasfikri.com

Kaynak: http://sosyal.hurriyet.com.tr/yazar/sefer-levent_460/domates-tarlada-90-kurus-markette-2-5-lira-olur-mu_40302293