İNSANİ GELİŞMİŞLİĞİMİZ, İNSANLIĞIN NERESİN DE?
#İnsaniGelişmişlikEndeksimiz (Yeni Hükümetten Beklentimiz)
Bu ne yaman çelişki paran var ama, insan gibi yaşayamıyorsun, bu nasıl olur? Oluyor, görenimiz var, görmeyenimiz var bu çelişkiyi.. Görmek için bazı meraklarımız olmalı, bu meraklarımız bize bazı sorular sordurmalı, bular nasıl soru olmalı? Mesela…
Türkiye ekonomik büyüklük olarak Dünya ülkeleri arasında ilk 20 deyken, neden insani gelişmişlikte 71’inci sırada? Demek ki bir sorun var Türkiye 100 liralık büyüyor, ama bu yüz liranın %70-80’ini en üstteki %4-5 alıyor, yani üretilen ekonomik varlıklardan adalete uygun dağıtım yapılmıyor… Yani eşitsizlikler ülkesiyiz, bunu kim düzeltecek, tabi ki siyasal sorumlular, yani hükümet… Nasıl mı düzeltecek vardır bir programı, olmalı bir programı, planı var ki, biz toplum olarak bu yönetimi seçtik değil mi? Her neyse ekonomik gelişmişlik paraya dayanıyor, parayla ölçülüyor da insani gelişmişlik neyle ölçülüyor, bu toplumun geneline nasıl yayılacak?
İnsani gelişmişle ekonomik gelişmişlik karşılaştırmasında uçurum var, ekonomik gelişmişliğin topluma yansımadığını görüyoruz… Bu durum, aynı zamanda insani gelişmişliği de etkiliyor, insani gelişmişliğin temel ölçütleri şöyle…
------------Ölçüt -------------- --- üst sınır ---- ------ alt sınır ------
1- Doğumdan Sonra Yaşam beklentisi (yıl) 85 25
2- Okur Yazarlık Oranı (%) 100 0
3- Okullaşma oranı (%) 100 0
4- Kişi başına düşen milli gelir (Dolar) 40.000 100
Ben bu ölçülere sosyal ve siyasal hayata katılım da eklenmesi gerektiğini düşünüyorum
Bu ölçülere göre toplumlar sıralanıyor ve biz ne yazık ki 71‘ci sıradayız, ekonomik olarak 20 de ol, insaniyet olarak 71 de ben ciddi rahatsız oldum… Bu durumu düzelmenin yolunu toplum olarak aramalıyız ve bulmalıyız degil mi? Bunun için bir kıyasla, yani karşılaştırma yapacağız k, ilk onda kimler var bize yakın kimler var, bunları göreceğiz, bizim eksikliklerimiz nedir onu göreceğiz… Eksikliklerimizi gidereceğiz ve insaniyet sıralamasın da daha üst sıralarda yerimizi alacağız…
Önce ilk on da hangi ülkeler, toplumlar var, milli gelirleri ne, ona bakalım mı?
İlk ondaki Ülkelerin çoğunun parlamenter sistemle yönetildiği tesadüf olabilir mi? Hadi diyelim ki oldu, güçler ayrılığı iyi işlemezse, yönetim denetimsiz ve keyfiliğe acıktır demektir…
1-Norveç Parlamenter 74,400 2- Avustralya Parlamenter 56,311 3 - İsviçre Parlamenter 80,945 4- Danimarka Parlamenter 51,989 5- Hollanda Parlamenter 44,299 6- Almanya Parlamenter 41,313 7- İrlanda Parlamenter 61,133 8- ABD Başkanlık 56,115 9- Kanada Parlamenter 43,248 10- Yeni Zelanda Parlamenter 37,808
Genel Olarak Sıralamalara Göz Atacak Olursak, Ülkelerin Durumu Nedir??
Ülkelerin siyasal sistemlerinin İnsani Gelişmeye katkısı da sık sık tartışılan bir konudur, bunun için yönetim şekillerini de yanına belirttim
Sonra Son 10’u Hangi Ülkeler Oluşturuyor?
179 Mali Yarı Başkanlık 724 ---- 180 Mozambik Başkanlık 529 ---- 181 Sierra Leone Başkanlık 653 ---- 182 Gine Başkanlık 573 ---- 183 Burkina Faso Yarı Başkanlık 589 ---- 184 Burundi Başkanlık 277 ---- 185 Çad Yarı Başkanlık 775 ---- 186 Eritre Başkanlık 544 --- 187 Orta Afrika Cumh. Başkanlık 323 ---- 188 Nijer Yarı Başkanlık 359
İyi olduklarımıza baktığımız da ise, hızla basamakları çıktığımız 3 ölçü var; konut özelliklerini gösteren “barınma” bileşeni (78,8), güvenli bir ortamda yaşanıp yaşanmadığını gösteren “insani güvenlik” bileşeni (74,3) ve ağırlıklı olarak sağlık hizmet erişimini gösteren “sağlık” bileşeni (70.5.) İnsani Güvenlik bileşenini oluşturan cevaplardan birisi diğerlerinden oldukça farklılaştığı için dikkat çekmekte yarar var; günlük hayatta terör tehlikesi hissetmememe sadece 49,9. İçinden geçtiğimiz ortamdaki yüksek insani gerginliği yansıtıyor.
Kötü olduğumuz ilk üç ölçü ise ortalamanın çok altında olduğu görülüyor. Bunlardan özellikle ikisi diğer birçok bileşeni de tetikleyebilecek temel unsur niteliğinde. Sosyal hayata katılımı gösteren sosyal hayat bileşeni( 30,7), gelir kalitesini gösteren bireysel ekonomi bileşeni (43.6) ve alınan eğitimin bireye katkı düzeyini gösteren eğitim bileşeni ( 46,3) oldukça zayıf bir seviyedeler. Soysal hayat, en düşük endeks değerini (30,7) alan alt bileşen olmuştur. Kadınların ve orta yaş ve üzeri grubun sosyal hayatı daha gerilerde olduğu görülüyor.
Ayrıca siyasal hayata ve kararlara katılım ölçüsü var ise, bu sosyal hayata katılımdan daha kötü olmalı çünkü bunda otoriter ülkeleri bile geride bırakacağımızı düşünüyorum, mesleksel dayanışma örgütleri ya yok ya da çok etkisiz… Siyaset ise genel merkezin adamlarına ve parası olanlara acık… Son olarak, kötümser e olmamak gerekiyor…
Türkiye bir konuda endeksin şampiyonu, 2009-2014 endeksleri kıyaslandığında Türkiye’nin sıralamadaki yeri tam 16 sıra birden yükselmiş. Dünya üzerinde aynı aralıkta bu denli yüksek sıçrama yapan başka ülke yok. Bize en yakın sıçramaları Peru (15 sıra), Moğolistan (14) ve Çin (13) başarmış. Bu hızla ilerlersek, insani seviyesi yüksek ülkeler arasına 10-16 gireriz, girelim, diyebiliriz
186 ülke arasında 88’incilikten 72’nciliğe gelmek, üstelik bunu son on yılda başarmak gerçekten başarı ama öte yandan Türkiye’nin ‘Çok Yüksek İnsani Gelişmişlik’ seviyesinde kabul edilen ilk 49 ülke arasına girmesini istemeliyiz, yani 25-6 ülkeyi daha geçemiz gerekmektedir. Bir iyileşme görülüyor, hükümetimizden beklentimiz bu hızı daha artırmasıdır... İnsani gelişmişlik ölçülerimizi iyileştirmeye çalışırsak başarırız umuduyla… Eleştirel yaklaşımla olaylara yaklaşırım, ama öte yandan son 15-20 yılda neredeyse her yıl bir sıra insani gelişmişliğimizi yükseltiyoruz, umarım üst seviye insani gelişmiş toplumların içinde bir an önce yer alırız… Umudu, dileği, temennisiyle, Selam ve Sevgilerimle…
Hüseyin Benek --- 19.7.18 --- vatandasfikri.com
Kaynaklar
1- http://ingev.org/hakkimizda/insani-gelisme-nedir/
2- http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/ismet-berkan/insani-gelismislikte-nereyi-hedeflemeliyiz-40027569
3- HBT- Herkese Bilim Teknoloji Dergisi Sayı 116
4- https://insanigelisme.wordpress.com/nasil-olculur/
6- https://www.researchgate.net/publication/306088766_Turkiye'nin_insani_gelisme_endeksi_ekonomik_gelismislik_beslenme_iliskisi_ve_farkli_ulkelerle_karsilastirilmasi
|
