(3 - A) AKIL > AHLAK > ADALET

Bu üç a’nın aynı zamanda temel insani vasıflar olduğunu belirtsek abartmış mı, oluruz? Buna hep beraber karar verelim ne dersiniz?

Akıl olmazsa ne kadar insan olabiliriz? Ahlak kurallarımız yoksa insani standartları asıl yakalarız? Bütün bunlarla adaleti, sağlayacak hukuk sistemini ortaya çıkaramazsak ne kadar insani seviyemiz yükselir ki? Onun için ben diyorum ki bu kavramlar, bu özellikler, nitelikler bizim seviyemizi yükseltecek niteliklerdir… Bunlar bizim fıtratımızın tamamlayıcılarıdır, insanlığın bilgi birikimi, tecrübesi bunların gerekleriyle doludur… Onun için bu kavramlara yakından bakalım ve onların üzerine düşünelim…

Bu ilkeler, düşünsel yazın hayatının konusu olmuş,  çok yazılıp çizilen ve bir o kadarda insanlar tarafından ihmal edilen ilkeler olmuştur… Kutsal kitaplar bunlardan bahseder, bir çok felsefe okulu bunlardan bahseder, ama insanlara bu düşünce ve inanış hali için 100 söylenmişse, 10-15 etki eder? İşte bu nedenle bizim ihmalimizdir, eksikliğimizdir bu ilkeler… Üzerinde sık sık bu nedenle durulur… Tekrarlayalım mı, nedir bunlar?

Akıl: anlama, bilme, kavrama, düşünmeye dayalı zihin gücü, bu güç duyu organlarıyla gelen duyumları, işler ve bunları davranışa dönüştürür…  Akıl ve us üzerine durmaya devam edeceksek, Us, Duyulardan beslenen ama onu aşan bir olgu olarak, düşünme, anlama, kavrama yetisi; usavurma, çıkarımlar yapma yetisine dayanarak olaylar ya da kavramlar arasında bağıntılar kurmaya yarayan bir insani yeti diyebiliriz… Buna dayanarak, Akla, Usa İnsanı hayvandan ayıran öznitelik diyebiliriz…. İnsan genellikle usu olan, akla dayalı davranışlar sergileyen bir hayvan olarak tanımlanır.

Bu davranışlar bizi doğal ve toplumsal hayatta insan olarak yaşamamızın önünü açar… Bunun için bir sonraki aşama toplumsal hayatta neler olmalıdır  derken ahlak ve adaletle insan olma yoluna devam ederiz….

Ahlak: Bir toplum içinde kişilerin uymak zorunda oldukları davranış biçimleri ve kuralları, aktöre, sağtöre ahlak vurgusu yapılabilir…“”Ahlak düzelmeden hiçbir şey düzelmez. Ç. Altan” “Ahlak/Etik felsefesi ahlak üzerine çalışır.. Toplumsal ahlaktan uluslararası yani yerelden, evrensel ahlaka ulaşmanın yollarını arar… Ahlak felsefesi bu arayışlarınıödev, yükümlülük, sorumlulukve erdemgibi kavramlarla anlaşılmasını sağlamaya çalışır… Bunlar üzerineanaliz eden, doğrulukveya yanlışlıkile iyi’veya kötüyle ilgili ahlaki yargılarıele alan, ahlaki eylemin doğasınısoruşturan ve iyi bir yaşamın nasıl olmasıgerektiğini açıklamaya çalışan felsefe ve teoloji dalı çalışmalarına da etik, ahlak çalışmaları denilebilir… Üst düzey Ahlak nedir dersek, iyi güzel, doğru olanın tercih edilmesidir denir… Ahlakla aynı amaç için çalışan başka bir kavram ise adalettir, bu hukuk kuralı haile yazılı olarak gelmiş ve devletler eliyle uygulanır olmuştur…

Adalet: Yasalarla sahip olunan hakların herkes tarafından kullanılmasının sağlanmasına, hak ve hukuka uygunluk, hakkı gözetmeye adaletli, adil ola diyebiliriz… “Hiçbir kuvvet beni adaletin tecellisi için çalışmaktan menedemeyecektir.N. Hikmet” Hak ve hukuka uygunluk, hakkı gözetme, doğruluk, herkese kendine uygun düşeni, kendi hakkı olanı verme olarak belirtilmiştir… Yani adalet olması gerekenin olması demektir, yani her şey yerli yerindeyse adil olan odur…

Bu üç A>A>A layıkıyla uygulanırsa insanlık daha bir barış, huzur ve refaha ulaşacaktır, bu A’lar biz insanı mutluluğa ulaştırır, umuduyla üç A’lı yaşamaklar dilerim… Selam ve sevgilerimle…

Hüseyin Benek --- 13.2.18 --  vatandasfikri.com

Kaynak: TDK- Büyük Sözlük