ENFLASYON NEDENLERİ?
Ekonomi eğitimi alanlara eğitim esnasında bir ekonomide enflasyon oluşmasının temel olarak 4 nedeni vardır, diye söylerler, bunlar doğrudur da… Bunlar…
1*Talep Enflasyonu. Talep enflasyonu; mal ve hizmet arzının, toplam talebin artış hızına ayak uyduramaması hâlinde ortaya çıkar. Arz ve talep dengesine bakınız…
2*Maliyet Enflasyonu. ... Ürettiğiniz ürünlerin maliyetlerinin artması hali..
3* Para Arzı ... Piyasada para fazla mal az ise oluşan enflasyon hali..
4* Enflasyon Beklentileri, piyasada artık enflasyon hali kronikleşmiş ve artış kanıksanmış ise…
Bunlara başka şeyler de ekleyebiliriz, ekleyelim mi bunların piyasada etkilerine mi bakalım, bence kafamız karışmasın madde sayısı yerine etkisi nedir ona görelim…
Talep enflasyonu, ne demektir, mal ve ürüne talep var, örnek vermek gerekirse, 5 mal var, 5 alıcı varsa fiyat istikrarı var, yine 5 mal/ürün varsa 7 alıcı olduğunda fiyatlar hatırı sayılır %30-35 seviyesinde aratacaktır… Yani paranızın değerini mal ve üretim gücünüz belirler, bu değer aynı zamanda paranın alım gücü demektir… Bizim ekonomi piyasamızda bu sorun var mı, var…
Maliyet enflasyonu, bir ürün üretim esnasında ki maliyetleri ürünün toplan üretim maliyetini belirler, bu burada kalmaz, ürünün pazara, nihai olarak ihtiyacı olana ulaşıncaya kadar da, parakende pazarda da bir maliyeti var bunların toplamda mal/ürün üzerinde fiyat etkilerine neden olmaktadır… Bu maliyetler düşükse fiyatlar düşük, enflasyon düşük olacaktır, Yüksekse, yüksek…
Üçüncü nedeni aslında mal ve para dengesi olarak açıkladık ama, bu para arzını biraz daha açma gerekecektir… Son faiz düşürme cabası para arzına bir örnektir… Faiz neyin maliyeti paran yokken paran varmış gibi davranmanın maliyetidir… Buna borç almak diyoruz, borç aldığımız kurum olan bankalar bize 10 lira veriyor bir yıl içinde ödersek 12 lira alıyor, bu zaman zaman değişiyor… Hükümetler ve finans merkezleri bizde bunu Merkez bankası yapıyor piyasaya bakıyor durgunluk varsa faizleri düşürüyor, piyasaya çok para girmesini sağlıyor… Bankacılık üst kurulu kredi kartı taksit sayısını artıyor ve toplamda borçluluk oranımız artıyor… Borç ne demektir, gelecek olan gelirlerden ödeyeceğini düşündüğün, borç aldıklarına ödeme sözü verdiğin, bizim için borç, bu parayı aldıklarımız ise ana para ve faizle alacaklı demektir… Aslında faizlerin düşmesi demek piyasaya para girişi olduğundan mal girişi olmazsa enflasyon demektir… Biz bu borç paraları aldık ve geri ödeyecek yatırımlar yaparak üretimle gelir elde edemiyorsak, bu para arzı bizim para maliyetimizi yani faizi artıracaktır… Biz düşürsek de, düşürmesek de, mal ve ürün üretmiyorsak, aldığımız borç paraları dövize çevirerek yurt dışından mal/ürün alıyorsak… Ekonomik kriz geliyorum der, belki geldi, belki yarın gelecek… Ben 2011 deki dış ticaret açığını duyunca şaşırmıştım 105 milyar dolar bunun en az yarısı borç demektir… İşte şimdi piyasadaki durgunluğun nedenleri faizleri düşürerek piyasaya verilen paraların neden olduğu tüketimin ithalata ve dış ticarete yansımasıdır ki… Böyle devam edemeyiz, etmemeliyiz, acı ilacı içmeliyiz… Önce durgunluk olacak, sonra yavaş yavaş çıkış başlayacaktır… Nasıl olur üzerine kısaca düşünerek yazımızı bitirelim…
Önce durgunluk, aldığımız borç paraları harcarken, üretimden kaynaklanan gelire dayanmayan, borca dayanan paralar bitti, geri ödeme dönemine girdik piyasa durgunluk yaşıyor, yaşayacakta… Çözümü, faiz üzerinden para dağıtmak yerine ücretlere zam yapmak, ama bundan öncede her alanda üretimi sağlayacak ekonomik bir alt yapı oluşturmaktır…
Yapısal sorunlar nedir, üretememek, üretememenin nedeni nedir, maliyetlerin yüksek olması, maliyetler yüksek olunca… Çin daha ucuza üstelikte teknolojik ürünlerde üreterek… İran daha ucuza üretiyor, Almanlar teknolojisi yüksek, kaliteli mal/ürün üretiyor ve bize satıyorlar… Emperyal bir güç olan ABD ise her türlü satıyor, Arabistan’a nasıl sattı gördük, bize sattıklarını gözümüze sokmadan yapıyor… Son olarak…
Bu ülkede ekonomik sorun, enflasyon olmaması aslında sürpriz olmalı, yoksa enflasyon neden oluyor diye değil bu şartlarda neden olmuyor diye sormak lazım… Dünyanın en yüksek enflasyonu olan birkaç ülkeden birisi ancak yapısal ekonomik sorunlarla olunur… Olmaması için bunca ekonomist yetiştiriyoruz, hey ekonomistler, siz hükümeti etkileyeceksiniz hükümet sizi değil… Siyasetçi her şeyi bilmeyebilir, asıl siyasetçiye, konunun uzmanlarının düşüncelerini uluslar ve uluslararası dengelere dikkat ederek, yerel ve evrensel olarak uygulayana siyasetçi denir… Bu nedenle ekonomi alanında ekonomistleri dinleyerek hareket etmek… Daha çok üreterek enflasyonu aşmak dileğiyle selam ve sevgilerimle..
Hüseyin Benek – 27.719 – vatandasfikri.com
|
