ANAYASA DEGİŞİKLİĞİ ARAYIŞLARI

(Anayasa Neden, Degiştirilir?)

Anayasa neden değişir, neden değiştirilmelidir, anayasasız devletler var mı, (“Diğer ülkelerin aksine İngiltere’nin anayasal metni bulunmamaktadır. Bu durum genellikle yazılı olmayan anayasaya sahip olduğu şeklinde ifade edilmektedir.”) Buna rağmen Magna Carta "Büyük Özgürlük Fermanı", 1215 yılında imzalanmış bu belgeye göre Kralın ilkkez yetkilerini kısıtlamış ve daha küçük grupların lideri olan derebeylere bazı haklar tanınmıştır. Bu düşünceden hareketle…

Günümüzdeki anayasal düzene ulaşana kadar yaşanılan tarihi sürecin önemli basamaklarından birisidir bu sözleşme. Temel mantık iktidarı sınırlandırmaktır, devlet gücünü kullanan kişi ve kurumların hangi kurallara (yasalara) göre davranacağı üzerinedir, günümüz anayasalarının önemli amaçlarından biride iktidarı güçler ayrılığı ilkleriyle sınırlandırmak, vatandaşların temel hak ve özgürlüklerini garantiye almaktır… Öyle mi oluyor?  İktidarı sınırlamak yerine vatandaş hak ve özgürlüklerini sınırlandırma arayışıyla değişiklikler yapılabiliyor..

Anayasanın ruhunu oluşturan bir anlayış vardır, kimi, neyi, niçin önceleyecek, devleti, iktidarı mı, vatandaş hakları ve özgürlükleri mi, demorkasiyi mi, otoriterliğimi, evrensel insan haklarını, sözleşmeleri mi, öncelenecek bunu, bu ruh belirler… Örneğin yeni bir değişiklik düşünülmektedir, bu değişiklikler Anayasada bazı değişikliklerin Cumhurbaşkanlığı sistemine göre düzenlenmesi gereği üzerine olması, üzerinden hareketle değişim isteği iktidardan ve paydaşlarından gelmiştir.. Niyet halis görünmektedir, emme velakin, bu zamana kadar yapılan değişiklikler, hep iktidarın alanını genişletmiş, devletin tüm gücün tek merkezde, kurumda, kişi de başkanda toplanmasına neden olan değişiklikler yapılmıştır… Meclis, yasama, siyasal, yargı, hukuk, toplum, medya neredeyse denetim yapamaz hale gelmiştir… Neden?

Bizde yasama üyesi vekiller, parti liderine aşırı bağımlıdırlar, bunu da parti disiplini, dava adamlığı gibi nedenlerle meşrulaştırıyorlar, parti iktidara gelirse, lidere bağlılık, topluma ve anayasal sisteme bağlılığın önüne geçebiliyor… Bu durum da yasama siyasal olarak yürütmeyi, denetleyememekte, sadece yürütmenin yasa ayağını oluşturmaktadır… Anayasa degişikliği acaba yasamayı güçlendirmek için mi düşünülmektedir, yoksa yürütmeye bira daha mı güç devşirmeyi mi? Yasamanın üyeleri biraz daha bağımsızlıklarını kaybederlerse, yasama neredeyse yüretmenin vesayetine tamamen girecektir… Yasama da durum, budur da yasamada, yargıda, siyasette durum nasıldır?

Uzun dönem iktidarlar, yaptıkları degişiklerle her geçen gün güçler ayrılığını yok edecek şekilde Anayasayı değiştirmektedirler, iki referandumda da kendi istedikleri değişikliklere dayalı olarak güçlerini artıracak anayasal değişimler yapılmış, medya yönlendirmesi, dini duyguların siyaseten kullanılması, parti bağımlılığının, liderin etkisi derken vatandaşlar kuru bir tarafgirlikle bu değişiklikleri onaylamıştır… Toplumsal hayatımızda olumlu olarak ne değişmiştir? Hiçbir şey, sadece başkanlık sistemi ve başkanın yetkileri artırılmış, muhalefetin, araştırma/soru önergeleriyle mecliste siyasal denetiminin önü tıkanmış, sonuç olarak neredeyse sınırsız bir yürütme ortaya çıkarılmıştır.. Acaba bu eksikliklerin giderilerek güçler ayrılığının daha belirgin olması, devletin gücünün yasmaya, yani meclise, yürütmeye yani hükümete, yargıya, yani adliyeye dagıtılarak güçlerin daha iyi bir yönetim için birbirlerini denge ve denetim içinde olmasını sağlamak için mi değişiklikler düşünülmektedir… Değişiklikler muhalefetin daha çok siyasal denetim yapabilmesi için mi düşünülmektedir? Sanmıyorum… Yargı da durum nasıl? 

Yargıya toplumun güveni ne aşamada, yargımız, kamu kurumlarını ve siyaseten seçilen yöneticileri ne kadar denetleyebiliyor? Sorularının cevabını da siz arayın… Ben yazıyı şu maddelerle bitiriyorum…

İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesin den bazı maddelerini buraya alalım, bu maddelerden daha geri bir anayasa değişikliklerine itiraz edelim… Yasalar yapılırken itiraz edilir, çünkü yapıldıktan sonra uyma zorunluluğu vardır… Bu bildirge ne zaman kaleme alınmış kabul edilmiş derseniz? 1789 Fransız Devrimi'nin ardından, insan haklarını korumak amacıyla Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi yayımlandığı tarihin 26 Ağustos 1789 olduğunu görüyoruz… Fransa Ulusal Meclisi'nde kabul edilen 1789 Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi, 1791′de kabul edilen Fransız Anayasası'na ön söz olarak eklenmiştir. Şimdi bazı maddeleri okuyalım, kaynaklarda ki bağlantıdan tamamını okuyabilirsiniz…

“Madde 12 İnsan ve yurttaş haklarının garanti altına alınması resmî bir gücü gerektirmektedir. Bu güç herkesin yararı için oluşturulmuştur. Bu gücü kendilerine emanet edilenlerin özel çıkarları için oluşturulmamıştır.”

“Madde 13 Bu kamusal gücün ve yönetim görevlerinin devamlılığını sağlamak için genel bir vergi zorunludur. Bu vergilendirme bütün yurttaşların olanaklarına göre eşit ölçüde bölünmelidir.”

“Madde 14 Bütün yurttaşlar bizzat veya temsilcileri aracılığıyla verginin gerekliliğini belirleme, bunu serbestçe kabul etme, bu vergilerin kullanımını gözlemleme ve verginin miktarını, matrahını, tahsil şekli ve süresini belirleme hakkına sahiptir.”

“Madde 15 Toplum tüm kamu görevlilerinden, görevleriyle ilgili olarak hesap sorma hakkına sahiptir.”

“Madde 16 Hakların güven altına alınmadığı ve güçler ayrılığının belirlenmediği bir toplumun anayasası yoktur.”

Vatandaş hak ve özgürlüklerinde bizde durum nasıl? 1789 düşünülünce 2021 de 232 yıl sonra hak ve özgürlükler acısından, güçler ayrılığının gereği toplum adına, temsilen devleti yönetenlerden hesap sorma yollarının acık olması gibi, daha iyi  hak, hukuka, yönetime neden olacak değişikliklerin olması, bu değişikliklerin de, bir sonraki seçimden sonra gelecek hükümetler zamanı devreye girmesi daha hakkaniyetli olacaktır… düşüncesiyle, Selam ve Saygılarımla..

Fikri Adil – vatandasfikri.com – 13.2.21

Kaynaklar

1* https://tr.wikipedia.org/wiki/Birle%C5%9Fik_Krall%C4%B1k_Anayasas%C4%

B1#:~:text=Di%C4%9Fer%20%C3%BClkelerin%20aksine%20BK'da,gibi%20yaz

%C4%B1%20metinler%20do%C4%9Frultusunda%20%C5%9Fekillenmi

%C5%9Ftir.

2* https://tr.wikipedia.org/wiki/Magna_Carta

3* https://www.karar.com/yazarlar/taha-akyol/iktidarin-yeni-soylemi-1921-anayasasi-1588515