ŞEHİRÇİLİK (Kent Kültürü)
Şehir/Kent insanların yerleşim yerlerinin büyüklerinden, olup, kent nüfusunun tarım dışı, ticaret, yönetim, sanatsal faaliyetler ve sanayi işleriyle uğraşanlardan oluşan, çoklu bir kültürel yapının olduğu yerleşim yerleridir… Bir güç ve cazibe merkezleridir, tanınmış büyük şehirlerin varlığını taa antik dönemden bu yana biliyoruz, kalıntılarını görüyoruz, günümüzde de ziyaretler ediyoruz… Bizim Akdeniz ve Ege kıyıları bunlarla doludur diyebiliriz… Daha önceki şehirler/kentler kent devletleri şeklinde girişi çıkışı kontrol altında tutulan merkezler iken, modern dönemlerdeki şehirlerle nasıl kıyaslanır, sadece nüfus yoğunluğu acısından ve giriş çıkışların özgür olduğuyla, olabilir sanırım..
Kentlerin/Şehirlerin diğer yerleşim yerlerinden ayırt edici sosyal özellikleri 19 yüzyıl başlarından bu yana ele alınıyor. Bu dönemde bir çok kişinin modernliğin yeni bir aşaması olarak görülen kentleşme/şehirleşme oranını hızlı bir biçimde artmasının da etkisiyle sosyolojinin temel konuları arasına “şehircilik” kavramı da girmiştir..
Bu arada onlarca sosyolog şehirleri çalışmış bu kentlilik yaşam biçiminin bireyler üzerinde ne gibi etkiler yarattığını incelemişler… Bunlardan bazılarını burada anmak gerekirse… Ferdinand Tönnies (1887- 2001) 1920-1930’lu yıllarda Chicago Okulu çalışmalarında, Robert Park, Ernest Burgess, bizden birilerini zikretmek gerekirse, Mimar, Şehirci Kemal Ahmet Aru, Prof Dr. Ruşen Keleş ve burada adını zikredemediklerimizden özür… Şehir üzerine düşünmeye devam edecek olursak..
Sanayi devrimiyle başlamakla birlikte, yoğun bir şehirleşme ile karşılaştı insanlık, bana göre kontrol edilemeyecek bir nüfus yığılması oldu ve hala devam etmektedir… İşsizlik ve fedeol baskılar şehirlere ilgiyi artırmış şehirler büyüdükçe büyümüş, günümüzde 35-40 milyonluk şehirler olmuş, bu durum bize şu soruyu sordurmuş, ortalama şehir ne kadar büyük olmalıdır? İlk beşte yer alan en kalabalık şehre bakalım ve bu konuda düşüncemiz netleşsin.. 1- Tokyo 37.435.191 2- Delhi 29.399.141 3- Şangay 26.317.104 4- Sao Paul0 21.846.507 5- Mexico cty 21.671.908… Ülkemizin en kalabalık şehri İstanbul 14 sıraya 16 milyona yaklaşan nüfusuyla yerleşmiştir.. Bu kadar Nüfus yığılması normal değil, olağanüstü durumlarda, doğal afetlerde, kuraklık gibi iklimsel nedenlerde bu kadar nüfusa ihtiyaç temini işi ciddi sorun olabilir… Bu nedenle şehir nüfusu bana göre beş milyonu geçmemelidir…
Hatta Chicago okulu düşünürleri şehir ekolojisi diye bir kavram ortaya atmışlar ve bunun üzerine çalışmışlar… Bu kadar nüfusun bir araya gelişmesiyle ortaya çıkan su ihtiyacı, enerji ihtiyacı, çöp toplama ve geri dönüşüm/yeniden kazanım, atık suların taşınmasını sağlayan kanallar, toplu ulaşım, güvenlik gibi onlarca temel sorunun yanı sıra… Kentte/şehirde nasıl bir sosyal yaşam planlanmaktadır, planlanmalıdır düşünceleri ortaya çıkmıştır… Şehircilik dediğimiz de bizde arsa kapat, aldığın arsanın inşat alanını ve kat sayısını siyasal ilişkileri ve rüşveti kullanarak artır 5 kat yerine 15 kat, 1000 metre kare yerine 2000 metre kare inşaat alanı yap, karını, yerine göre üçe, beşe, on beşe katla.. Bunun adına rantçılık deniyor… Bunun ekonomiye de ciddi maliyeti var kaynaklar sadece AVM’ye ve konut inşaatına gidiyor ki.. Ülkemiz gelecekte bu nedenle hem ekonomik, hemde kentsel çevre sorunları yaşayacaktır… Ayrıca sırf kar ve rant maksadıyla kentlerimizin tarihine de saygı duymuyoruz ki, buda şehircilik kültürümüzün çok zayıf olduğunu göstermektedir…
Bu kadar insan nüfusu yan yana gelir de, kentli kültürü edinmezse, orada kaotik bir şehir yaşantısı olur, kentli kültürü ne demektir… ister çevre kirliliğine neden olacak, ister ses kirliliğine neden olacak, ister görüntü kirliliğine neden olacak şeyleri yapmamaktır… Toplu yaşanılan alanlarda başkalarının hakkına hukukuna saygılı davranmaktır… Toplu taşım araçlarında, trafikte, tiyatroda, sinemada, restoranlarda, eğlence mekanlarında, marketlerde, AVM’lerde dahası tüm ortak alanlarda o mekanın gereklerine uyan bir kütür düzeyinde olmaktır… Toplu yaşamın kurallarına uymak, kentte yaşıyorsak kentli kültürünün gereği gibi davranarak yaşamak dileğiyle, selam ve sevgilerimle…
Fikri Adil – vatandasfikri.com – 6.5.2020
Kaynaklar
1* Sosyolojide Temel Kavramlar – Anthony Gıddens – Phılıp W. Sutton
|
