AKIL!
Akıl: Düşünme, anlama ve kav rama gücü, us üzerine biraz düşünelim mi? Akıl bilgileri alır işler sentez, antitez, doğruluk yanlış, iyilik kötülük, güzellik çirkinlik, fayda zarar, bilimsellik, bilim dışılık üzere hareket eder. Bu işleyiş bozulabilir mi evet, nasıl yani, soyut, somut, doğru yanlış, güzel çirkin, iyi kötü, fayda zarar ayrımından vazgeçerse, kısacası yukarda yazdıklarımız yer degiştirirse, akıl akıl olmaktan çıkar dünyada saçma sapan takıla dönüşür.. Belkide bu kadar akılsızlığın yaşanmasının nedeni bu olabilir… Ayrıca akıl, bir bilgi depolama aracıdır da diyebiliriz… Peygamberimiz “Aklı olmayanın dini yoktur.” (Hadis) derken neyi kastetmiş olabilir hiç düşündük mü?
Bana kalırsa geçmişin bilgisiyle, anı, anın bilgisiyle gelecegin bilgisinin sentezlenmesi akli melekelerin güçlendirilmesi demektir, demiş olabilir mi? Sadece insan da varsa, etkin akıl biz insan da görülüyor, yararlı ile zararlıyı, iyi ile kötüyü, güzel ile çirkini ayırt etme yeteneği ise neden bu kadar çevreye, diger canlılara, birbirimize, eşyalara zarar veriyoruz ki? Demek ki akıl nimetini yeteri kadar kullanmıyoruz, yeteri kadar kullanmak için aklımızı bilgiyle donatmamız lazım olduğunu unutmamak lazımdır… “Akıl, şüphesiz Tanrı’nın, dogamızın bize bağışıdır. İnsan akıl ile bin türlü iyi kısmet ve nimeti elde eder. Akıl,insanların tehlikeye düşmesine ve yok olmasına engel olan, insanı insan yapan, onun her türlü eylemine anlam kazandıran ve ilahî emirler karşısında insanın yükümlülük altına girmesini sağlayan, ona düşünme, kavrama ve bilgi elde etme gücü veren bir özdür. Dinler ve dinimiz İslam, aklı olmayanları dinî emir ve yasaklardan sorumlu tutmaz, demekki buradan şu anlaşılıyor…
Akılsızlık sadece zihni özürle değil, bilgisizlik üzerine düşündük sanısı ile de ortaya da çıkabilir. Bunu biraz açmak gerekirse… Bilgi yok cadı, dev, canavar diye bir üretilmiş efsaneler var, bilgi yok torbalı diye çocukları korkutmak için kullanılan annelerin sık sık başvurduğu korkutma yöntemi var… Efsaneye veya rivayete dayalı bilgi ile donatılmış akıl yeterince akıl olabilir mi? Bilgilerin üzerinde düşünülerek sorgulanarak doğruluğu ergiliği üzerine düşünerek beyin kapısından (Duyularımız) içeri alınması gerekir ki akıl normal akıl olabilsin… Yoksa bilmem ne efendimizin gönül gözüyle ulaştığı bilgi onun zannı olabilir… Olgunlaşmış akıl ise…
Akılbaliğ, diye bir kavram var aslında bu kavramı cinsellik üzerinden ele alıyoruz ve kavram daralması yaşanıyor diyebiliriz… Buluğ, olgunlaşmış, ergin, yetişkinlik çağına ulaşmış akıllı kimse demektir… Bu kişi akıl ile muhakeme yeteneği edinmiş kimsedir dersek, kavramı açmış oluruz… Bunun içinde felsefi düşünme şekli gerekiyor, sorgulanmayan bilgiden şüphe etmek gerekiyor, bilgiyi akla vereceğiz, sağlam kaynaklardan alternatiflerini akla göstereceğiz ki, akıl onların hangisinin daha iyi, doğru, gerçek olduğuna karar verebilsin.. Bunun için bilgiye ulaşma ve düşünce özgürlü gerekiyor.. Yeterince var mı, insanlık tarihi önyargılarla düşünmeyi aşanların, dini kurumların ve iktidarların verdiği bilgilerin doğruluğunu yanlışlığını sorgulayanların cezalandırılma tarihidir… Demek ki insanın en önemli yetisi aklı kullanmak için karşılaştığı bilgiyi sorgulaması gerekmektedir… Böylece insanlık bilimsel ve teknolojik olarak gelişiyor diyebiliriz… Dini acıdan akıl ile yazıyı bitirelim mi?
İnsan, mükellef, yükümlülük ve sorumluluk altına girebilmesi için aklı olması, dini mesajı anlaması gerekmektedir… Ancak böylece Allah’ın emir ve yasaklarından sorumlu tutulabilir.. Dini düşünceye göre olma yaşı, dini reşitlik, Kız ve erkek çocuklarında akıl baliğ olma çağı ile ölçülür.. Bu ise kişiden kişiye, iklimden iklime, egitimle ve ekonomik durumlara göre farklılık gösterebilir… Son söz..
Olgun Akıl, Doğru Bilgi, Faydalı Bilgi, Bilimsel Bilgi, Dini Bilgiyi Sorgulayan Akıldır, Sorgulamıyorsa insan, sürü gibi güdülür, ağlılarla yönetilir, hatta savaştırılır ki dünyada sanki böyle bir hal vardır… Hey Akıl gel bizi Kurtar Zulüm Çukurundan Kendimize sorgulanmayan/sorgulanamayan bilgilerle Zulüm Ediyoruz.. Aklı tüm canlıları daha iyi yaşatmak için kullanmak dilegiyle selam ve sevgilerimle…
Sıtfık Fani – vatandasfikri.com – 13.3.2025
Kaynaklar
|
