YEM ve HAYVANCININ EKONOMİSİ
Hayvancılık için olmazsa olmaz mera alanları ya verimsiz ya da amaç dışı kullanılıyor. Fabrika yeminde hammadde olarak yüzde 50-60 oranında dışa bağımlı olan ülkeyiz… Sadece hammadde de mi bağlıyız, acaba belli başlı yem markaları ve fabrikaları yerli mi?
Eski ekonomiden sorumlu bir bakan ekonomik sorunlarımız var dedi diye, başkandan acayıp bir fırca yemişti, aradan 4-5 yıl geçti, artık ekonomide sorun olduğunu sanırım kendide kabul ediyordur… Bu sefer de bilinen kavramlarla ve ekonomi teorileriyle düşünmüyor, ekonomi bilmini, ortak aklı bir kenara atıyor, kendi aklıyla, teorisiyle hareket ediyor…. Bu durum böyle devam ederken, ekonomi uçacakken, gübre fiyatları ve yem fiyatları uçuyor! İyide bu sorun nasıl cıktı, nedeni nedir? Örnegin yem ve samanın hayvancılık alanında önemi nedir, maliyetleri ne kadar artırıyor, 2020 de yem fiyatları ne idi şimdi nedir?
Yem fabrikalarından derlenen rakamlara göre geçtiğimiz 2020 Aralık ayında bütün yem çeşitlerinin arttığı görülüyor. Fiyatlar Ekim ayında düşerken, Kasım ayında da bir değişim olmadı. Ancak Aralık ayında, etlik piliç yemi %110 TL, yumurta yemi %140 TL, süt yemi %140 TL ve besi yemi %140 TL arttı. Yani bir ayda degil sanırım haber de bir eksiklik olsa gerek bir yılda bu kadar artmış olmalıdır degil mi?
Örneğin 2020 Aralık ayı için belirtilen 1390 tl/ton besi yemi fiyatı için çuval fiyatı (50 kg) 69,5 TL olmaktadır. Besici bunu bayiden alırsa (%6-12 arasında şu aralar ortalama %10) bayi karı eklenmektedir. Bu durumda çuvalı 76,45 TL olmaktadır. Gelelim 2021 fiyatlarına..
Yem fabrikalarından derlenen rakamlara göre besi ve süt yemi fiyatlarının 2020 Haziran ayından itibaren düzenli bir şekilde arttığı gözleniyor. 2020 Haziran ayında tonu 1650 TL olan süt yemi fiyatları her ay artarak Ocak 2021’de 2240 TL/ton oldu. Yine aynı şekilde 2020 Haziran ayında tonu 1550 TL olan besi yemi fiyatı da Ocak 2021’de 2050 TL/ton’a çıktı. Son sekiz aylık (Haziran-Ocak) besi ve süt yemi fiyatları karşılaştırmalı olarak verilmiştir. Verilen yem fiyatı fabrika çıkışı bayi karları eklenmemiş fiyatlardır. Burada durmamış, fiyatlar reisin ekonomi teorilerini dinlememiş, uçtukca uçmuştur…
Son fiyatlar
İpek Koyun Süt Yemi 50 kg torba 388,00 TL 100 kg fiyatını bulmak için 2x388=776 Lira, tonunun fiyatını bulmak için ise 10 ile carpmamız gerekir.. 10x776=7760 lira yapmaktadır…Fiyatlar yüzde kaç artmıştır, onu hayvanlarına yem verenler çok derinden hissedirler…
Cp Yem Kuzu Büyütme Yemi Pelet 50 Kg 379,90 TL bu yem markasında da araştırsak durumun farklı olmadığını görürüz…
Şimdi bu yem fiyatlarına bakarsak ister tavuk, koyun, ister keçi, yada inek fark etmez, altın yumurtlasa ancak yediği yemi karşılar, ya işletme maliyetleri, ilaçlar, enerji, bina ve personel giderleri ne olacak, bu yatırımcı ( hayvancılık, besicilik, tavukçuluk) yapan kar etmeyecek mi? Zaten en makul üretici enflasyonu TÜİK belirliyor ne diyor %-48-50 zarar belli!! Tüketici fiyatları ise en düşük gösteren kurumun acıklamasıyla %20 (tüik) iyide bu gelinin noktalar, sonuç nedeni ne belli mi? Evet!!
Ülkenin kefen parası olağanüstü akçeleri seçim öncesi harcarken, rezervleri harcayarak, kuru düşük tutarak, ithalatla üreticiyi terbiye etmeye çalışarak, üretmeden, ithal ürünleri tüketerek fiyat istikrarı sağlayacağımızı sanarak geldik buraya… Sonra pandemi döneminde üretim sorunu yaşayan ülkeler kendi ülkelerinde mal arzının devamlılığı, fiyatların istikrarını sağlamak için ihracata sınırlamalar getirdiler, biz onuda yapamıyoruz, çünkü döviz lazım… Döviz lazım, hükümet edenler diyor ki 128 milyar dolar rezerv var, muhalefet edenler diyor ki eksi 48 milyar rezerv var… Neyse sıkıntılı bir durum, biz yem ve hayvancılığa bakalım, döviz yükseldi, Türk lirası değer kaybetti, ister yem, ister başka üretim için tüm ithal edilen ara malların, hammaddeleri fiyatları dövize gelen zam kadar arttı… Üretim maliyetleri arttı ve bu zamanla tüketici fiyatlarına yansıdı… Sadece yeme gelen zamları hayvancıların maliyetlerini fiyatlara yansıtamadığı vakit ekonomilerinin nasıl etkilediğini görmemiz lazım… Bu arada yem fiyatlarını artıran başka nende de, ithal mallara güvenerek birçok yem fabrikasının kapatılmasının da etkisi az olmasa gerek.. Örnegin Benim ilçem Kastamonu/Tosya da İlçe Özel İdare, ortaklığın da ki bir yem fabrikası vardı Tostaş Yem Fabrikası kapanalı epey oldu, fabrika atıl durum da ve yakında arsa fiyatına satılacaktır… Bu üretim yapmış olsaydı, Tosya ve Kastamonu da hayvancılar yeme daha düşük maliyetle ulaşabilirlerdi… Ülkem, birçok alanda vasat yönetiliyor, örnegin aynı şeyi gübrede yapsak, yağda yapsak, aynı sonuçlar alırız.. Gübre iki yıl önce 1000 dolara ithal edildiğini düşünelim, bin dolar 5000-6000 lira iken, şimdi 13000-14000 lira farkı görüyormusunuz? Ayrıca dünya genelinde de fiyat artışları var, bu doların TL karşısında deger kazanmasıyla hem kaynagında dolar bazında fiyat artışlarıyla zam geliyor, diyemem zam sağnak sagnak adeta yağıyor!! TL her deger kaybettikce fiyatlara zam geliyor.. Bir kısır döngüye girdik, sabırlı ve umutlu olmak zorundayız.. Mevcut konumumuzu muhafaza etmek için elimizden geleni yapma önerisiyle… Selam ve sevgilerimle…
Mehmet Akif Gökalp – 10.12.21
Kaynaklar
4* https://www.akakce.com/besi-yemi.html
|
