AŞURE

İçinde 12 çeşit ürün barındıran bizim tarafımızdan kutsal sayılan bir Aştır aşure... Kutsallığının çeşitli nedenleri ve rivayetleri vardır. Aşure, (Aşura) Arapça’da 10 manasına gelen "aşara" kelimesinden türemiştir. Sözcüğün Sâmî diller arasında bazı degişikliklere rağmen ortak bir sözcük olarak kullandığı görülmektedir. Aşureye Musevilerin yüklediği anlam: Büyük Kefaret Günü için kullanılmasıdır. İslam dini mensublarının yüklediği anlam ise: Hüseyin bin Ali ve beraberindeki 72 kişi hicri 61'de Muharrem'in onuncu gününde (10 Ekim, 680) Kerbelâ'da Yezid'in ordusunca katledilmiş olmasından dolayı bu katliamı lanetle anma anlamı vardır. Bu katlliam bütün İslam toplumunu yasa boğmuş ve aynı zaman da temel ayrışmların da miladı olmuştur. Bu acıyı anmak için ve Kerbelâ katliamında hasta olması nedeniyle kurtulan İmam Zeynel Abidin'in kurtulması ve Ali'nin soyunun devam etmesi nedeniyle de Allah'a şükredilerek yapılan bir gündür aşure günü. Bu nedenle Muharrem mâtemi, aşûre geleneği ile biter. 12 gün orucun ardından Aşûre Günü yapılır. 12 değişik malzemeden oluşan aşûre yenilir ve dağıtılır. Bunun dışında Aşure Günü'nde gerçekleştiğine inanılan dini açıdan önemli bazı rivayetler bulunmaktadır. Bunlar; Âdem'in işlediği günâhtan sonra tövbesinin kabul edilmesi, İdris'in diri olarak göğe yükseltilmesi, Nuh'un gemisinin tufandan kurtulması, ve son yiyeceklerini aşure aşı yaparak yemeleri, İbrahim'in ateşte yanmaması, Yakup'un oğlu Yusuf'a kavuşması, Eyyub’un hastalıklarının iyileşmesi, Musa’nın Kızıldeniz'den geçip İsrailoğulları'nı firavun'dan kurtarması, Yunus’un balığın karnından çıkması, İsa'nın doğumu ve ölümden kurtarılıp göğe yükseltilmesidir. Bu olaylar hadis kitapların da geçmektedir. Musevilerin de bu günü oruçla geçirdikleri, Peygamberimiz. bu günde oruç tutmayı tavsiye ettiği, Yahudilere benzememek açısından orucun Aşure günü ile bir gün öncesi veya bir gün sonrası ilâve edilerek tutulması gerektiğine inanılır.

Benim deginmek istedgim ise bu inanışların ve rivayetlerin yanın da aşure asıl günümüz de toplumsal yaşam için verdiği mesajdır. Toplumsal yaşam da biz farkına varalım veya varmayalım toplum bir aşure aşıdır. Kadınlar, ayrı ayrı karekterleriyle, kızlar ayrı ayrı güzellikleriyle, erkekler farklı farklı karekterleriyle, genç erkekler uçarılıkları ve yakışıklılıklarıyla, hayata ayrı ayrı renk katmaktadırlar. Bu renkler aynı aşure de olduğu gibi ortak bir yemek ortaya çıkmasına neden olmakta ve yine bilelim veya bilmeyelim Allahın hayata sunduğu farklılıkların uyum için de barınmasının işaretleridir. Nasılsıl ki dünyamıza döşenmiş binlerce çicek sen neden farklı renkden ve şelkildensin diye sorun çıkarmadan güzellikler yaratıyorsa, bize sunuyorsa, biz farklı düşünen ve inananlar da farklılıklarımızla güzellik yaratmalıyız ve dünyamıza yaymalıyız. Farklılığın en önemli özelliğinin seninde ötekine göre farklı oluşundur, bana göre o farklı, ona göre ben farklıyım gibi, ne güzelki farklıyız, yoksa bizi nasıl ayırt ederdi sevdiklerimiz, bizde sevdiklerimizi ayırmak da çok zorlanıdık degil mi? Allah, isteseydik sizi tek ümmet(millet) yapardık derken farklılıkların önemine dikkat çekmekte bizden farklı olana aynı aşurede ki uyum gibi uyum ve saygılı bir davranış sergilememiz gereğine işaret ettiğini düşünmekteyim.

Zaten milletler farklı dil ve karekter de yatılırken, milletlerin fertleri olan bireyler de farklı farklı karekterde yaratılmış olduğunu görüyoruz. Hiç birimiz birimize benziyormuyuz? Bu sadece fiziki özellikler acısından degil karekteristik acıdan da belkide yine biricigiz. Bu biricikliği yaratan, bize biriciklik özelliği veren yaratıcıdan daha mı iyi biliyoruz hayatı da farklılıkları yok sayarak benzetmeye çalışıyoruz? Bence bilmeden farklılıklara saygısızlık yapıyoruz, bunun sonucu olan fitne ve fesat da bizim başımıza farklılıkları yaratanın cezası olmasın. Bu nedenle aşuredeki her bir ürün nasıl aşureye tat veriyorsa, bizde farklılıklarımızla hayatın tadıyız.

Aynı aşurenin malzemesi olmak demek farklılıkların uyumu demektir, aynı aşurenin malzemesi olmak demek, toplumsal yaşayışta toplumsal sorumluluğun farkın da olmak demektir. Aynı aşurenin malzemesi olmak demek ayrı ayrı estürmanlardan bir okestra kurmak demektir, bu okestrayla en zor parcaları calmak demektir. Toplumsal işleyiş de öyle degil mi? Çok farklı renk ve karekterde, ayrı ayrı kişilerin ortaklaşa kurdukları toplumsal düzen bir okestra uyumu için de olduğuna şahit degilmiyiz. İçinde yaşanılan devam ede gelen bir toplumsal yaşayış okestra uyumu için de olması halin de herkesin huzuruna mutluluğuna hizmet etmez mi? Aşurenin oluşmasına hizmet eden her malzeme nasıl aşureye katkı sunuyorsa, okestranın oluşması ve eserin seslendirilmesin de her müzik aletinin farklı ses olmasına rağmen aynı notalar üzerinden hareketle eserin ortak sesi olması aslında farklılıkların uyumuna güzel bir örnekler degilmidir? Çok çeşitliliğin aynı zaman da uyumlu da olabilceginin göstergeleri, aşure ve okestradır.

Aşure ve okestra örnegine benzer bir toplumsal yaşayış oluşturduğumuz zaman işte ortaya örnek bir toplum çıkmış olacaktır. Bunun yolunun da farklılıkları kabul ederek onlara kendi eserimiz olan aynı aşurede ki gibi ortak kültürün notalarının çalmasını sağlamak, toplumsal yaşayışın aslında şifresidir dersek abartmış olamyız. Aşure tadında, o ayrı ayrı estürmanların çlkardığı ortak ses güzelliğinde toplumsal yaşam ortaya koymak dilegiyle selam ve sevgilerimle….

Aydın Fikirli- www.vatandasfikri.com – Kasım 13- Ankara

ALEVİ İNANCINA GÖRE AŞURE:  Alevîlerde, Hüseyin'in Kerbelâ'daki acısı başta olmak üzere On iki İmamların acılarını anmak ve anlamak için Muharrem Mâtemi tutulur. Muharrem Matemi'nin amacı: Bu türlü acıların bir daha yaşanmaması için gerekli olan insanlık değerlerini ve Alevî öğretisini özümsemektir. Matem süresince bıçağa ve kesici aletlere el sürülmez, kurban kesilmez ve et yenmez. Matem boyunca hiçbir canlıya eziyet edilmez. Kimsenin kalbini kırmamak, dili ile kimseyi incitmemek, kimse hakkında dedikodu yapmamak Mâtem Orucu'nun temel ilkesidir. Sağlığı yerinde olanlar oruç tutarlar. Matemden amaç, kendine eziyet yapmak değil, kötülük ve katliamların bir daha olmaması adına anmak ve unutmamaktır. Kerbelâ katliamında hasta olması nedeniyle İmam Zeynel Abidin'in kurtulması ve Ali'nin soyunun devam etmesi nedeniyle de Allah'a şükredilir. Bu nedenle Muharrem mâtemi, aşûre geleneği ile biter. 12 gün orucun ardından Aşûre Günü yapılır. 12 değişik malzemeden oluşan aşûre yenilir ve dağıtılır.

Kayak: Ali Yıldırım - Yurt gazetesi