SAĞLIK DA DOĞRU SANDIĞIMIZ YANLIŞLAR - 4

ANTİOKSİDAN HAPLAR ÖMRÜ UZATIR MI?

Önce vucudumuzun çalışma prensiplerine bir bakalım ki nasıl işler ve nelere gerek duyar. Vücudumuzun çalışma mekanizması özetle şöyledir: Hücrelerimiz yediğimiz yiyecekleri yakar ve sonucunda serbest radikal denilen zararlı molekülleri üretir. Zamanla bu serbest radikallerin çogalması ve yol açtığı hasarlar birikimi çeşitli dejeneratif hastalıklar ortaya çıkar. Neyse ki antioksidan olarak görev yapan bazı kimyasallar, serbest radikalleri silip süpürür. Ayrıca antioksidan açısından zengin sebzeleri tüketmek de dejeneratif hastalık riskini azaltır. Bu durumda antioksidan desteği sağlayan haplar kullanarak vücudumuzu serbest radikallerin yarattığı hasarlardan koruyabilir miyiz?

1970’li yıllardan bu yana çok sayıda bilim insanı bu sorunun yanıtının peşinde. Nobel ödüllü kimyacı Linus Pauling bu düşüncenin etkisi altında somut kanıtları beklemeden yüksek dozda vitamin kullanımını teşvik eden bir kampanya başlattı. Sonuçta hapları kullanmaya can atan geniş bir kamuoyu oluştu ve bu taleplere yanıt vermek için dünyada yepyeni bir sanayi ortaya çıktı.

Derken 1990’lı yıllarda aralarında beta keroten, E vitramini ve C vitaminin de olduğu popüler gıda desteklerinin yararları konusunda yoğun deneyler yapılmaya başlandı. Birbiri ardına yapılan deneylerden alınan sonuçlara göre bu destekler test tüpü içerisinde antioksidan etkisi yaratırken, insanlarda hiçbir etki yaratmıyordu.

Hatta bazı çalışmalar bu hapların yarar sağlamadığı gibi zararlı olduğunu da ortaya çıkarttı. 2007 yılında 230.000 kişi üzerinde yürütülen 70 deneyde, antioksidan haplarının insan ömrünü uzatmadığı gibi A ve E vitamini ve beta karoten içeren hapların ölüm oranını arttırdığı görüldü (Journal of the American Medical Association, vol 297, p 842).

Peki neden? Singapur Ulusal Üniversitesi’nden biyokimyacı Barry Halliwell bunun nedenini şöyle açıklıyor: “Büyük bir olasılıkla bunun nedeni, yüksek düzeyde seyreden serbest radikallerin hücrelere şu komutu vermesidir: ‘İçinizdeki yerleşik antioksidan savunmalarını hızlandırın’. Bu yerleşik savunmalar yiyeceklerden aldığımız antioksidanlardan daha etkilidir. Dolayısıyla antioksidan içeren destek hapları, yerleşik savunma mekanizmasını çalışamaz hale getirip, yerine daha zayıf bir mekanizmayı oturtuyor olabilir. Ayrıca düşük düzeyde seyreden serbest radikallerin de yararlı olduğunu biliyoruz.” (Nutrition Reviews, vol 70, p 257).

Eğer bu görüş doğru ise sebzelerin antioksidanlarla hiçbir bağlantısı yoktur. Sebzelerin yararlı olmasının nedeni belki de az miktarda zehirli olmalarıdır. Az miktarda zehir, hastalıklarla mücadelede, koruyucu mekanizmaları haretete geçirir.

Bu arada antioksidan haplarının yararlı olduğunu savunanlar pes etmeye niyetli gibi görünmüyor; hâlâ büyük bir israrla bu hapların yararlı olduğunu söylüyorlar.

Derman Abi – www.vatandasfikri.com  Ekim 13

Kaynak: Reyhan Oksay - CBTE- New Scientist, 24 Ağustos 2013