IRAK DA NELER OLUYOR?

Irak'ta Salı günü başlayan sosyal medya üzerinden "Haklarım için protesto ediyorum" etiketiyle yayılan ve hükümetin yanlış politikalarına tepkiye, gösteriye dönüşen olaylarda şu ana kadar 100 kişi hayatını kaybetti, belki de bunun on katı kişi yaralandı… Daha zarar verilen kamu binaları, araçları canların yanında hesaba katılmasa gerek… Bu gösterilere güvenlik güçleri çok sert şekilde müdahale etti, bu tepkilerin artmasına neden oldu mu bilinmez… Gösterilere genel olarak kimler katılıyor?

İşsiz üniversite mezunlarından oluşan protestocular, herhangi bir liderin, oluşumun ya da siyasi partinin öncülüğünde hareket etmedikleri söylenebilir… Allah dan dış güçler hikayesi de yok, zaten tepkiler ulusal bir bilinçle hükümete ve ABD, İran gibi dış güçlere karşı…

Dördüncü gününde olaylara sert önlemlerin ve yetkililerin tepkileri yatıştırmaya yönelik açıklamaları da sonuç vermediği görülüyor.

Protestoların Ana Sebepleri Nedir?

ABD liderliğindeki müttefiklerin ülkeyi işgalinden 2 yıl sonra, Irak Anayasası, 2005'te yazıldı, ülkede ilk seçimler de aynı yıl yapıldı…

Anayasa yazıldı, seçim yapıldı, etnik ve meshepsel oylarla seçilen hükümetler, toplumun geneli tarafı tarafından meşru görülmedi… Irak'ta ayrımcılıklara, yolsuzluklara neden olan siyasi ve sosyal yapılar, Irak’ın o tarihten bu yana istikrara kavuşmasına engel oldu. Bu durum da ülkede sosyal ve ekonomik durumu, gündelik hayatı sürekli olumsuz etkiledi. Sadece ekonomik değil, güvenlik açısından da ciddi sorun yaşayan toplum, tüm baskılara rağmen zaman zaman tepki gösterdi… Güvenlik, Ekonomik, Sosyal sorunları çözemeyen Hükümete karşı en sert tepki de bu son tepki oldu, nereye doğru everileceği konusunda bir öngörüde bulunmak şimdilik çok zor görünüyor…

Ülke, üç gücün çatışma alanı gibi olduğunu düşünüyorum… Bir ABD, iki İran, Üç Irak mevcut hükümeti, kendi konumlarını güçlendirmeye çalışıyorlar… Ayrıca illegal, yasal olmayan mafya vari silahlı gruplarda toplumsal sorunlara neden oluyorlar… Hatta, bir protestocu şunu diyor, “ben ekonomik sorun diyorum, işsizlik diyorum, yolsuzluk diyorum, ama güvenlik güçleri bize ateş ediyor, bunlar İranlı, onun için bunu yapıyor” türünden ifadeler kullanıyor… Öyle olaylar oluyor ki, tepki gösteren vatandaş grubu Şii ise, iktidarın sunilerin elinde olan bir ülkede ise onlara sert tepki gösteriliyor… Irak da ise şimdi İran’ın da desteklediği şii milis güçlerle, hükümet güvenliği sağlamaya çalışıyor… “Ben ülkemde yabancı bir güvenlik görevlisi istemem” Iraklıların geneli de muhtemelen istemiyorlardır…  "Biz işsizliği sona erdirecek, yolsuzluğu bitirecek ve 2003'ten bu yana yapılan yolsuzlukları araştıracak bir hükümet istiyoruz" Bunu yolsuzluklardan beslenenlerin dışında herkes ister…  Bana olayların temelinde ne var derseniz, çok neden olmasına rağmen öne çıkan nedenler… Toplumsal alanda, Siyasal alanda meshebini, etnik kökenini aşamamış, vatandaşlık bilinci gelişmemiş, ayrımcılığı, yolsuzluğu resmileştirmiş kamu görevlilerinin yanı sıra yönetimin/yöneticilerin bunlara sessiz kalışı… Bu ayrımcılığa, yolsuzluklara dayalı olarak Vatandaşların bir bölümünün kamu hizmetine girememesi, yeter derece hizmetten pay alamaması, dışlanmasının da büyük etkileri olduğu söylenebilir…    

Ayrıca son zamanlarda İran ve ABD etkisinin, etkinliklerinin rahatsızlığından kaynaklı olarak Iraklılar arasında gelişen Iraklılık bilincinin de, sessiz kalan hükümetlere karşı tepkilere kaynaklık ettiği düşünülmektedir…

Nüfusunun çoğu Şii olan Irak da Başbakan, Şii siyasetçiler arasından seçiliyor. Diger meshepler bu durumu kabullenseler de meshepsel seçimlerin bir grubu sevindirirken diğer grup arasında rahatsızlığa, fitneye neden olduğu da düşünebilir…

Allah dan bu tepkiler, protestolar ekonomi temelli ve tepkilerin büyük kısmı Şiilerin yoğun olarak yaşadığı bölgelerde, özellikle ülkenin güneyinde başladı. Yoksa ölü, yaralı sayısı daha da fazla olabilirdi…

Geçen sene de "temiz su eksikliğine, elektrik kesintilerine, işsizliğe ve yolsuzluklara" karşı protesto yine ülkenin güneyinde Şiilerin ağırlıklı yaşadığı Basra şehrinde olmuş, İki hükümet binası da ateşe verilmişti.

Göstericilerin Talepleri Neler?

İlk günkü sloganlar ve pankartların, sağlık ve eğitim sistemindeki bozulma, işsizlik, şehirlerde yasa dışı silahların bazı grupların ellerine geçmesi, suikastler, İran'ın Irak üzerindeki etkisi ve güç dağılımının mezhepçi şekilde yapılmasına karşı olduğu görülüyordu.

Taşınan Irak bayraklarından anlaşıldığına göre, göstericiler ülkelerini seviyor, yanlış hükümet politikalarına tepki gösteriyorlar… Taşınan pankartlarda şunlar talep ediliyor, "Başbakan ve yozlaşmış parti sistemi devrilmedikçe protestolara devam" yazıyor, sorun çözemeyen hükümetten, particilik ayrımcılığından rahatsızlar… Eylemlere birçok farklı kesimden insanın katıldığı söyleniyor. Bunlar, Kadınlar, erkekler, üniversite mezunları, işsizler, yaşlılar…" Bir genç şunları söylemektedir… "Bu sözler 15 yıldan uzun süredir duyduğumuz sözlerin aynısı. Hiçbir şey değişmiyor, bizi sokaklardan çekemeyecekler. Ya ölürüz ya rejimi değiştiririz" Diyorlar, umarım sorunları hükümet duyar, toplumun kabul edeceği makul çözümler, uzlaşılar bulur, daha çok Iraklı ölmez…

Ekonomik nedenlere baktığımız da, büyük eşitsizliklerin yaşandığını görüyoruz… Ancak Dünya Bankası'nın 2014 verilerine göre 40 milyonluk nüfusun neredeyse dörtte biri, günde 1,90 dolar gelirle (yaklaşık 11 TL) yaşıyor.

Hanelerin altıda birinde ise halk açlık sınırında.

Ülkede işsizlik oranı 2018'de yüzde 7,9'du. Genç işsizlik oranı ise yüzde 15 civarında. Çalışanların yüzde 17'si ise istediği gibi bir işte çalışmak yerine kendi seviyesinin altında bir işte çalıştığını düşünüyor. Ülkede neredeyse 83 bin de yabancı uyruklu, daha yüksek maaşlı işlerde çalışıyor.

Irak'ta kısa zaman önce güvenlik sorunları ve ekonomik istikrarsızlık nedeniyle 10 bin fabrika kapatıldı. Bu da yaklaşık 500 bin kişinin daha işsiz kalmasına yol açtı. Bu yaşananların normal şartlarda yaşanmaması lazım, ülke petrol ve doğal yatakları acısından zengin bir ülke… Bazı açıklamalarla devam edecek olursak…

Reform için Birlik lideri Mukteda es-Sadr ve ittifak ortağı Komünist Parti, "güvenlik güçlerinin aşırı güç kullanımının soruşturulması" çağrısı yaptı.

Başbakan Abdülmehdi ise çatışmalardan "şiddet yanlısı protestocuların" sorumlu olduğunu savundu.

Irak'ta Şii nüfus üzerinde etkili din adamı Ayetullah Ali Sistani ise hükümete "çok geç olmadan protestoları ciddiye alma" çağrısı yaptı. Son olarak…

Bizim T.C Dış İşleri Bakanlığımızın resmi açıklamasından bir bölümle yazıyı bitirelim mi? “”Gösteriler sırasında sivil halktan ve güvenlik görevlilerinden hayatını kaybeden tüm Iraklı kardeşlerimize Allah'tan rahmet ve yaralılara acil şifalar diliyoruz.

Türkiye Irak'ın istikrarına önem atfetmektedir. Irak halkının huzur ve refah içinde bir yaşam sürmesi samimi temennimizdir. Irak Hükümetinin halkın meşru beklentilerinin karşılanmasını teminen gereken adımları atacağına inanıyoruz.””  Bakanlığımızın açıklamasına katılıyor, komşumuz Irak da yaşanılan bu olayların uzlaşıyla, barışla sonuçlanmasını, daha çok can kaybının, yaralanmaların yaşanmamasını diliyoruz… Selam ve Saygılarımızla…

Hüseyin Benek – 5.10.19 – vatandasfikri.com

Kaynaklar

1* https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-49937453Hazırlayan Getty Images

2* https://www.karar.com/dunya-haberleri/iraki-yolsuzluk-atesi-yakiyor-gosterilerde-olu-sayisi-100u-asti-1343866

3* http://www.mfa.gov.tr/no_287_-irak-taki-protesto-gosterileri-hk.tr.mfa

4* https://tr.sputniknews.com/ortadogu/201910051040326711-irak-basbakani-abdulmehdiden-sokaga-cikma-yasaginin-kaldirilmasi-talimati/