AFGANİSTAN DA TÜRKİYEYİ BEKLEYEN RİSKLER!!

Ben neredeyse 15 yaşındaydım, Afganistan Ruslar tarafından Afganistan hükümetinin davetiyle işgal edildi diye duyduğumda…

Sovyetler Birliği'nin Afganistan'a müdahalesi, Afganistan hükûmetinin daveti üzerine hükümete karşı savaşan 9 yıl süren bir savaştır.. Hindistan savaşta Afgan hükûmetine destek vermiştir. Hükümetle savaşan gruplara ise ABD, S.Arabistan, Pakistan, Çin gibi bazı ülkelerden yardım almışlardır.

Bölgeye Sovyet askerleri ilk olarak 24 Aralık 1979'da girmiş, 14 Nisan 1988'de, Birleşmiş Milletler'in girişimiyle Cenevre'de imzalanan Cenevre Anlaşmasına dayanrak… 15 Mayıs itibarıyla Sovyet güçlerinin ülkeden çekiliş süreci başladı. 15 Şubat 1989'da Sovyet güçlerinin çekilişini tamamlayarak çekilmiştir… Bu savaşta Sovyet güçleri bölgede 14.453 can kaybı vermiş, 451 uçağını yitirmiştir..

Genel Olarak Afganistan da Çatışmasının Maliyeti Ne Olmuştur?

Bu savaşta Sovyet güçleri bölgede 14.453  asker kaybetti, 451 uçağını yitirdi, O dönem Talibanı Çin destelemişti..

Afganistan'da 2 bin 300 ABD askeri öldü, 20 binden fazlası da yaralandı. Diğer ülkeler de yüzlerce asker hayatını kaybetmiş, binlercesi yaralanmıştır.

Fakat çatışmalar da en büyük kaybı savaşı kendi ülkelerinde yaşayan Afganlar vermiştir… Afgan kolluk kuvvetlerinden sadece 60 bin kişi ABD ile birlikte savaşırken Taliban’a karşı hayatını kaybettiği tahmin ediliyor.

Birleşmiş Milletler  raporlarına göre, 2009 dan bu yana hayatını kaybeden sivillerin sayısı düzenli bir şekilde kayıt tutulmaya başlanmış… Bu tarihten bu yana çatışmalarda 111 bin sivilin öldüğü ya da yaralandığı tespit edilmiştir…  1979 giren ve 1988 de çıkan Rusya’nın, 2001 de Giren 2021 de çıkan, ABD’nin yaşadıkları ortadayken.. Gelelim Türkiye’nin bu işe girmesine, Türkiye’yi ne gibi riskler bekliyor Kabil'de?

Taliban’ın Afganistan'daki ilerleyişi, Kabil Havalimanı’nı koruma hazırlıkları yapan Ankara'yı teyakkuza geçirdi… Herkes çekilirken, Batı ile gerilimi azaltma amacıyla atılan bu adımda ülkemizi büyük riskler beklediği görülüyor… Üstelikte bu savaş tarihi boyunca Taliban’ın en güçlü olduğu dönem olduğu varsayılırsa… Biz çatışmaya girmeyecegiz sadece hava alanını koruyacağız, bu uluslararası ilişkiler acısından önemlidir gibi, iyimser yaklaşımlar, sadece iyimserlik seviyesinde kalacağını tahmin etmek zor olmasa gerek…

“Rusya’dan aldığı S-400’ler yüzünden Amerika başta olmak üzere tüm NATO müttefikleriyle gerilim yaşayan Ankara, Haziran’daki NATO zirvesinde bu gerilimin dozunu bu teziyle düşürmeyi başardı… Bu tez teori olarak kalırsa çok güzel…

Afganistan'ın geniş bir kesimi Taliban'ın kontrolü altında

“Öte yandan Taliban Sözcüsü Suheyl Shaheen BBC’ye yaptığı açıklamada "Eylül ayından Tüm yabancı güçler, üstleniciler, danışmanlar, eğitmenler, ülkeden çekilmeli çünkü bir ihlal olan işgalin parçasıydılar. Tepki göstereceğiz ama bu tepki, lider kadromuzun kararları temelinde gösterilecek" dedi.”

“Taliban hızla ülkeyi ele geçiriyor, ülkenin %80’i Taliban’ın eline geçmişken, Rusya, ABD gibi ülkelerin deneyimleri ortadayken, Bizimle birlikte güvenligi sağlayacak olan Afganistan ordusu komşu ülkeye kaçıyorken, iç siyasete dönük miting alanlarında yüksek perdeden batıyla ilişkileri gererek, bunu yumuşatmak için biz askerlerimizi neden riske atalım ki? Sonuçta kim ne kazanacak, kim ne kaybedecek, niçin kaybedilecek? Ayrıca Pakistan’ı ve Macaristan ne kadar yanımızda olacak,  bu sorular riski artırmaktadır… Yazımızı Uluslar arası ilişkiler uzmanlarının görüşleriyle bitirmek üzere devam edelim mi?

Uluslararası İlişkiler Uzmanı Prof. İlhan Uzgel, Taliban’ın Afgan ordusu karşısında maddi ve moral gücünün düşük olduğu görüşünde. 60 bin kişilik Taliban’ın, 20 yıldır NATO’dan eğitim alan 300 bin kişilik Afgan ordusundan zayıf olduğunu hatırlatan Uzgel, "Ancak, büyükşehirleri ele geçirmeye başlamış bir Taliban var. Kağıt üstünde güçlü olması beklenen Afgan ordusu, sahada varlığını çok da hissettirmiyor. Taliban’ın Kabil önlerine yaklaşma ihtimali var. Büyükşehirler tek tek Taliban’ın eline geçerse kıskaç daralır" değerlendirmesini yaptı.

Amerika’nın Afganistan’da “hezimet” yaşadığını düşünen Uluslararası İlişkiler Uzmanı Sezin Öney de Taliban’ın hızlı biçimde bütün ülkeyi ele geçirdiğini belirtti. Öney, Taliban’ın ilerleyişini durdurmanın da bundan sonra çok mümkün olmadığı görüşünde olduğunu söyleyerek..  "Yabancı askerler ya da yabancı herhangi bir dış güç ancak Taliban’ın izin verdiği ölçüde Afganistan’da var olabilecek" diyen Öney…  Afganistan’da Osmanlı döneminden beri büyük nüfuzu olan Türkiye’nin Taliban’la anlaşmasının, Taliban’ı sakinleştirmesinin tamamen Taliban’ın koşullarına bağlı olmasının Ankara’nın elini-kolunu bağlayacağını ifade etti… Öte yandan başka bir sorun ise…

Öney, "Türkiye'nin mevcut durumda olduğu gibi havaalanı ve birtakım stratejik noktaların korunmasında rol alması, Türkiye’nin Afganistan’la olan tarihi bağların getirdiği avantajı örseleyebilir, geri dönüşü olmayacak biçimde yaralar da açabilir" değerlendirmesini de yaptı.

Emekli büyükelçilerden Faruk Loğoğlu da Taliban’ın sahadaki hakimiyetini artırdığından yola çıkarak "Sahada yaşananlar evdeki hesabın çarşıya uymayacağını şimdiden gösteriyor. Eğer Türkiye, Taliban riskini göz ardı ederse hem maddi hem de manevi açıdan kötü sonuçlar yaşar. Ankara; ne tür risk hesabı yapıyorsa iyi yapmalı. Dahası; çok geç olmadan bu sevdadan vazgeçmelidir" yorumunu yaptı.

Uzmanların düşünceleri bu yönde, bizde bu konu da uzmanları haklı buluyor, hali hazırda burnumuzun dibinde ki sıcak çatışmaların olduğu Suriye sorunu, soguk savaş taktiklerinin yaşandığı Dogu Akdeniz sorunu ile karşı karşıyayız artı bir de ekonomik ve salgın sorunu yaşanırken bu tür risklere ülkemizin girmesi telafisi mümkün olmayan maliyetler getirebilir… Bölgeden son alınan haberlere göre..

Taliban ile çatışmalardan yorgun düşen 1000'den fazla Afgan askerinin, sabahın erken saatlerinde komşu Tacikistan'a kaçtıkları haberleri gelmektedir.. Afganistan ordusu dağılırken, kaçarken, Rusya ve ABD başarısız olmuşken, bizim orada ne kazancımız olacağı belirsizken, böyle bir riske girilmemesi gereğini tekrarlayarak… Düşünlerimizi ve bilgileri, bu konuyla ilgili bilgilerimiz, kanaatimiz olsun diye paylaştım, ülkemiz için ne iyi olacaksa o kararın alınması dileğiyle, önerisiyle selam ve sevgilerimle..

Hüseyin Benek – TC vatandaşı --  vatandasfikri.com

Tacikistan Ulusal Güvenlik Komitesi, gece boyunca Taliban güçleriyle savaşan 1037 Afgan askeri "yaşamlarını kurtarabilmek için" eski Sovyetler Birliği cumhuriyetine kaçtı.

Kaynaklar

1*  Hilal Köylü - https://www.dw.com/tr/t%C3%BCrkiye-i%C3%A7in-kabilde-risk-b%C3%BCy%C3%BCyor/a-58168877

2* https://tr.sputniknews.com/asya/202107111044939088-afgan-ordusu-ile-taliban-gucleri-arasinda-catismalar-siddetleniyor/

3* https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-57719329

4* https://www.amerikaninsesi.com/a/afganistan-savasinin-sonu-abdde-nasil-yankilaniyor/5959821.html#:~:text=K%C4%B1sa%20s%C3%BCre%20%C3%B6nce%20Bagram%20hava,bin%20448%20Amerikal%C4%B1%20hayat%C4%B1n%C4%B1%20kaybetti.