BAŞKA ÜLKLERDE ÜNİVERSİTE YÖNETİMİ NASIL ŞEÇİLİR?

Bu yazı Direk Alıntıdır, Alıntılanan Kaynak: https://www.herkesebilimteknoloji.com/slider/abd-ve-kanadada-universite-yonetim-sistemi HBTD internet sitesidir.

“Her üniversite, kendi kurallarını koymakta serbest olmasına rağmen, Kuzey Amerika adıyla anılan Amerika ve Kanada’da üniversitelerin yönetim sistemi ve prensipleri benzerdir. Üniversiteler, kendi bulundukları eyaletlerin kanunlarına ve eyalet devletine bağlıdır. Üniversiteler kanunu, onların sadece eğitim ve araştırma görevlerini tanımlar, iç işlerinde bağımsız olduklarını belirtir, üniversitenin mütevelli heyeti ve senato tarafından yönetilmesini öngörür, fakat üniversitenin yönetimine hiç bir şekilde karışamaz. Devlet üniversiteye öğrenci başına ödeme yapar ve yeni açılması öngörülen bölümlere kaynak aktarır.”

“Üniversite’de en üstte iki yönetim kurumu vardır: Mütevelli Heyeti ve Senato. Üyeleri, profesörlerden ve öğrenci temsilcilerinden seçimle oluşan senato daha çok akademik kuralların ve ders müfredatlarının tartışma ve oylama ile kabul edildiği kurumdur. Mütevelli heyeti ise üniversitenin yönetimini denetleyen kurumdur. Maaş almadan, gönüllü çalışan mütevelli heyeti üyeleri topluma hizmet vermiş, değişik konularda mesleklerinde tanınmış kişilerden ve üniversite bünyesindeki hocalardan seçilir. “

“Rektör, rektör yardımcısı seçimleri, üniversitenin bütçesi, toplum ile ilişkisi, üniversitenin prensipleri ve geleceği ve rektörlük tarafından sunulan üst düzey üniversite yöneticilerinin onayı mütevelli heyeti tarafından yapılır.”

“Mütevelli heyetinin görevi üniversitenin toplum karşısında güvenirliliğini ve saygınlığını, üniversitede dışardan veya içerden hiç bir baskı olmadan akademik eğitim ve öğretimi korumaktır. Mütevelli heyeti üyeleri ve yöneticiler dolaylı ve dolaysız yoldan üniversite ile ticari ilişkiler içinde olamaz. Üniversitenin güncel yönetimi ise sırasıyla rektör, rektör yardımcıları, dekanlar ve bölüm başkanları tarafından yapılır. Üniversitenin harcamaları Sayıştaylar tarafından incelenir, mütevelli heyetine ve senatoya sunulur, oylanır ve halka açık yayınlanır.”

“Üniversitenin güncel yönetiminin başında Rektör, Kuzey Amerika’daki tanımıyla “Başkan (President)” vardır. Rektörün bir altında, tüm akademik eğitimden ve hoca alımlarından sorumlu “Provost”, yani en rütbeli rektör yardımcısı vardır. Sonra sırası ile araştırma, finans, dış ilişkiler, mezunlarla ilişki, insan kaynakları, ve öğrenci işlerine bakan rektör yardımcıları vardır.”

“Her fakültenin lideri dekan, ve fakülteye bakan bölümlerin lideri ise dekana bağlı bölüm başkanlarıdır. Her birinin seçimi üniversite içinde kurulan, hocaların, öğrencilerin ve memurların temsil edildiği komiteler tarafından seçilir. Rektör, provost ve dekan seçimi üniversitenin saygınlığı ve akademik ilerleyişi için önemlidir ve oldukça detaylı, danışmalı ve araştırmadan sonra seçilir.”

“Bu üst düzey yöneticiler akademik dünyada tanınmış, daha alt kademelerde tecrübeleri ile sınanmış, üniversite üyelerinin itiraz etmesi mümkün olmayan gizli aday listesinden seçilirler. Hocaların maaşları eşit değil, piyasa değerine ve başarılarına göre verilir. Bilhassa başka üniversitelerin göz diktiği, dünya çapında üne kavuşmuş hocaları, dekan ve provost yüksek maaş artışları ile bünyelerinde tutmak isterler. Oldukça tanınmış bir hocanın, dekan veya bölüm başkanının yönetiminden rahatsız olup haklı görünebilecek nedenlerle başka üniversiteye geçmesi, o bölüm başkanının veya dekanın akademik yöneticilik sicilinde kötü etkisi olur. Üst yöneticilerin görevi en iyi hocaları almak veya bünyede tutmak, eğitim ve araştırma kalitesini dünya çapında yarışacak seviyeye getirmeye yardım etmek, üniversitede özgür eğitim ve araştırma ortamını hiç bir kayırma veya ayrıştırma yapmadan sağlamaktır. Başarıları de bu verilere göre ölçülüp, her üç yılda bir yapılan yenileme yoklamalarında kullanılır.”

“Rektör seçim komitesi mütevelli heyetinden, senatodan, fakülte dekanlarından ve hocalardan seçilen üyelerden oluşur. Ayrıca lisans ve lisans-üstü öğrencilerden birer temsilci ve mezunlar derneğinden bir temsilci, üyeleri tarafından seçilip rektör seçim komitesine katılırlar. Komitenin başı Mütevelli Heyetinin başkanıdır. Üniversitenin mütevelli heyeti ayrıca, değişik üniversitelerden emekli olmuş rektör ve dekanların kurduğu bir insan kaynakları şirketini danışman yapar. Komitede çalışan ve üye olan her kişinin gizlilik anlaşmasını imzalaması zorunludur.”

Danışman şirketin görevi, gizli olarak, dünyadaki en tanınmış üniversitelerde başarılı yönetimleri ile dikkat çekmiş rektör, rektör yardımcısı ve dekanlık yapan kişilere yaklaşıp, onların aday olarak başvurmalarını sağlamaktır. Şirket, her adayın başarılarını, eleştirilen uygulamalarını araştırıp rektör seçim komitesine bildirmekle yükümlüdür. Gelen bilgiler ve başvurular kesinlikle komite içinde gizli tutulur. Komite, ancak oy birliği veya ezici çoğunlukla (örneğin %80) adayları sıralamaya sokar. Adayların çok başarılı akademik araştırma kariyerine sahip olmaları, uluslararası tanınmış araştırmaları olması, ve bir üniversitede en az dekan veya rektör yardımcısı olarak çalışıp başarılı yöneticilik sergilemesi gereklidir. Üniversite ne kadar büyük ve tanınmış ise, rektör adayından istenen başarı çıtası da o kadar yüksek olur. Elemelerden geçen iki veya üç aday halka ve üniversiteye açık oturumlarda, üniversitede nasıl bir yönetim tarzı göstereceğini, fakülteler- bölümler- hocalar- öğrenciler- toplum-mezunlar ile nasıl bir iletişim yapacağını, üniversiteye hangi yenilikleri getirmeyi planladığını anlatır. Sorulara cevap verir. Ayrıca rektör seçim komitesi, mütevelli heyeti ve dekanlarla ayrı ayrı toplantılar yapıp planlarını açıklar ve sorulara cevap verir. Sonuçta, rektör komitesi adayları sıralar ve mütevelli heyetine tavsiye eder. Mütevelli heyeti, komitenin seçmediği bir adayı rektör adayı olarak öneremez. Üniversitenin rektör ile imzaladığı kontrat, şartlar ve maaş halka açıktır.”

“Rektörden sonraki en nüfuzlu yönetici, rektör baş yardımcısı olan provostdur. Kurallar rektör seçimine benzer, fakat komitenin başı rektördür. Keza dekanlar da aynı yöntemle, provostun başkanlık yaptığı bir komite tarafından seçilir. Bölüm başkanları ise fakülte dekanının başkanlığında, bölümdeki hocaların çoğunluk olduğu, fakat öğrenci ve memurların da birer temsilcisinin seçimle oluşturduğu komite tarafından, bölüm üyelerinin görüşleri alınarak seçilir. Yönetici adayları üniversitede seminer verip kendilerini tanıtmak, ve yönetime geldiklerinde üniversiteye getirecekleri katkıları anlatıp sorulara cevap vermek zorundadır.”

Kaynak:: https://www.herkesebilimteknoloji.com/slider/abd-ve-kanadada-universite-yonetim-sistemi